Yazar: Erol GÜNER*

E-Yaklaşım / Mart 2023 / Sayı: 363

I- GİRİŞ

İş sözleşmesinin bildirimsiz olarak feshine imkân veren haklı sebeplerin ortaya çıkması durumunda iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermediğinden, iş sözleşmesini fesih hakkı kazanan tarafın bu hakkını kullanarak sözleşmeyi sona erdirmesi gerekmektedir. Feshin “bildirimsiz” olmasının nedeni, bu bildirimin iş sözleşmesini anında (derhal) sona erdirmesidir. Bildirimsiz fesih, taraflardan birinin iş sözleşmesini haklı nedenlerle derhal sona erdirmesidir. Bu fesih türü, belirli nedenlerin ortaya çıkması sonucunda sözleşmeyi sürdürmesi kendisinden beklenemeyecek olan tarafın sözleşmeden kurtulmasına imkân sağlamaktadır. Belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmeleri sınırlı sayıdaki bazı nedenlerin gerçekleşmesi durumlarda işveren tarafından bildirimsiz olarak (derhal) feshedebilir. Bu fesih hallerinden birisi de 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II-h bendinde belirtilen “İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.”dir.

İşçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesi, her iki tarafa da, hak ve yükümlülükler getirmektedir. İş sözleşmesinin işçiye yüklemiş olduğu borçlardan biri de, “işçinin iş görme borcu”dur. İşçinin, iş görme kapsamında yapacağı işlerin çeşidi, işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmelerinde, varsa, uygulanmakta olan toplu iş sözleşmelerinde veya iş yeri iç yönetmeliklerinde açıklanır. İşçinin işe başlaması ile birlikte yapacağı işlerde, yazılı açıklamanın yanında zaman zaman sözlü olarak da yapılabilir.

II- YASAL DÜZENLEME

İşçinin iş görme borcu kapsamında yapmakla görevli olduğu görevleri uyarılmasına karşın yapmamakta direnirse bu işveren bakımından haklı fesih nedeni olacaktır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/I-Ih bendi “İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.” şeklinde düzenlenmiştir. 1475 sayılı önceki İş Yasası’nda işçinin görevlerini hatırlatıldığı halde yapmaması düzenlemesine yer verilirken 4857 sayılı mevcut Yasa’da işçilerin görevlerini hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi kuralı da getirilmiştir.

Bu durumda geçmiş İş Yasası döneminde olduğu gibi işverenin hatırlatmasına karşın işçinin görevini bir kez yapmaması fesih için yeterli değildir. İşçi uyarılara karşın görevlerini yapmamakta ısrar etmelidir.

İşçinin, kendisine verilen görevi yapmakla yükümlü olduğunu bilmesine rağmen, bilerek ve isteyerek kasten o işi yapmaması veya eksik yapması gerekir. İşçi, kendisine verilen görevi kendi isteği ile yerine getirmeyeceği gibi, bazen de, işçinin yetersizliğinden veya beceriksizliğinden de kaynaklanabilir. İşveren tarafından bu hususların iyi tespit edilmesi gerekir. İşçi kendisine verilen görevi bilerek ve kasten yapmıyor ise, bu durumda, işverene iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi hakkı doğar. Ancak, işçi kendisine verilen görevi fiziki şartların yetersizliğinden, alet ve makinelerin demode olmuş olmasından dolayı, eksik veya istenilen nitelikte yerine getiremiyor ise, bu husus da, işçinin iş sözleşmesinin feshi hakkı öncelikle gündeme getirmez.

Yargıtay’ın da bu konuda birçok kararı mevcuttur. Yargıtay kararlarında, işçinin kasıtlı veya kusurlu davranışlarının bulunmadığı fiziki yetersizlikler veya teknolojik yetersizlikler, işçinin görevini tam olarak yapamadığı durumlarda, işverenin, haklı nedenlere dayandırarak,…