Yazar: Hasan Basri CAN*
I-
GİRİŞ
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 2.
maddesinin “d” bendi uyarınca “Riskli
Yapı”, riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan
ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik
verilere dayanılarak tespit edilen yapıyı ifade eder. Anılan Kanun, afet riski
altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve
arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli
yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair
usul ve esasları belirlemek üzere 31.05.2012 tarihinde yürürlük kazanmıştır.
Söz konusu Kanun’un uygulama esasları ise 15.12.2012 tarihinde yayımlanan 6306 sayılı Kanun’un Uygulama Yönetmeliği ile
belirlenmiştir. Günümüzde yasal düzenlemeler kapsamında gerçekleşen
projeler devam etmekte, ancak aynı zamanda uygulamaya ilişkin birtakım
sorunlarda yaşanmaktadır.
Bu çalışmada,
riskli yapı tespiti yapılan taşınmazların yıkılarak yerine yeni taşınmaz
yapılması halinde bu taşınmaz için belediyeler tarafından yapı kullanma izin
harcı, belge tanzim ücreti, çöp konteyner ücreti, vasıta ücreti, asansör muayene
ve rapor harcı, kat irtifakı proje onay ücreti ve röperli kroki harçları ve
benzeri ücretlerin talep edilip edilemeyeceği hakkında açıklamalarda bulunulacaktır.
II-
RİSKLİ YAPI
Yukarıda tanımlanan riskli yapı tespiti; kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan yapılar ile hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapılar hakkında yapılır. İnşaat halinde olup ikamet edilmeyen yapılar ile terkedilerek veya başka bir sebeple statik bakımdan yapı bütünlüğü bozulmuş olan yapılar riskli yapı tespitine konu edilmez. Ayrıca herhangi bir bina için 6306 sayılı Kanun kapsamında risk tespiti yapılabilmesi ve Kanun kapsamındaki haklardan yararlanılabilmesi için, binanın ruhsatlı olması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Riskli yapılar,
6306 sayılı Kanun’un Uygulama Yönetmeliği Ekinde yer alan Riskli Yapıların
Tespit Edilmesine İlişkin Esaslara göre tespit edilir. Riskli yapıların
tespiti öncelikle yapı malikleri veya kanunî temsilcileri tarafından,
masrafları kendilerine ait olmak üzere yaptırılır. Yetkili idarelerce süre
verilerek maliklerden veya kanunî temsilcilerinden istenebilir. Verilen süre
içinde yaptırılmadığı takdirde, tespitler Çevre, Şehircilik ve İklim
Değişikliği Bakanlığı’nca veya yetkili idarece yapılır veya yaptırılır. Anılan
Bakanlık, belirlediği alanlardaki riskli yapıların tespitini süre vererek
İdareden de isteyebilir. Ancak malikler tarafından yaptırılmadığı için Bakanlık
veya İdare tarafından yapılan veya yaptırılan riskli yapı tespitinin
masraflarından malikler hisseleri oranında sorumludur.
Riskli yapıların yıktırılmasında ve bunların bulunduğu alanlar ile riskli
alanlar ve rezerv yapı alanlarındaki uygulamalarda, öncelikli olarak malikler
ile anlaşma yoluna gidilmesi esastır. Anlaşma ile tahliye edilen yapıların
maliklerine veya malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi
olarak bu yapılarda ikamet edenlere veya bu yapılarda işyeri bulunanlara geçici
konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilir. Yardım süresi riskli
alan dışındaki riskli yapılarda 18 aydır. Riskli ve rezerv yapı alanlarında
kira yardımı süresi 36 ayı geçmemek şartı ile ilgili kurumca belirlenir. Aylık
kira bedeli, Bakanlıkça belirlenir ve her yıl Türkiye İstatistik Kurumu
tarafından yayımlanan Tüketici Fiyatları Endeksi yıllık değişim oranında güncellenir.
Maliklere, kiracılara ve sınırlı ayni hak sahiplerine, sahip oldukları veya kullandıkları
Kanun kapsamındaki bütün yapılardan dolayı kira yardımı yapılabilir. İnşaat
halinde olup içinde ikamet edilen yapılarda kira yardımı veya faiz desteğinden,
sadece inşaat halindeki yapıda ikamet eden malik, kiracı ve sınırlı ayni hak
sahibi faydalanır. Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine mümkün olması
hâlinde, kira yardımı yerine tahliye tarihinden itibaren konut ve işyerlerinin
teslim tarihine kadar geçici konut veya işyeri tahsisi yapılabilir. Uygulamaya
başlanmadan önce, riskli yapıların yıktırılmas…
