Yazar: Ahmet AĞAR*

E-Yaklaşım / Temmuz 2023 / Sayı: 367

I- GİRİŞ

İş Kanunu’na göre, işçilerin kıdem tazminatı almaya hak kazanma durumları ve işten ayrılırken ödenmesi gereken kıdem tazminatının net ücretinden mi, brüt ücretinden mi hesaplanması gerektiği konusunda bazı tereddütler yaşandığı ve bu konuda yapılan yanlışlıklar sonucunda birçok davalar açıldığı bilinmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre, kıdem tazminatı nedir, işçilerin kıdem tazminatı almaya hak kazanma şartları, kıdem tazminatının nasıl hesaplanacağı ve nasıl ödeneceği, kıdem tazminatı tavanının aşılıp aşılamayacağı, bu makalenin konusu olacaktır.  

II- KIDEM TAZMİNATI NEDİR VE NASIL HESAPLANIR

Kıdem tazminatı, işverene ait bir ya da birkaç işyerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerine sağladığı katkı göz önüne alınarak, geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dâhilinde verilen toplu paradır.

Kıdem tazminatı, işçilerin çalışmış olduğu her bir tam yıl için en son aldıkları giydirilmiş brüt aylık ücreti tutarında toplu ödenen tazminattır.

Mülga 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte bulunan 14. maddesine göre, işçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır. İşyerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır.

 İşyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren de sorumludur. Ancak, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır.

Ancak, istifa etmek suretiyle bir işyerinden ayrılan işçinin, kıdem tazminatı almaya hakkı olmadığından, istifa ederek ayrılmış olan önceki dönem çalışmaları kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.  

III- KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA ŞARTLARI

İşçinin işyerinde kıdem tazminatını almaya hak kazanmanın şartları şunlardır:

1- İşyerinde en az bir yıl çalışmış olması,

2- İşçi tarafından, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesindeki haklı nedenlerle ve derhal tek taraflı olarak işi bırakması, 

3- İşveren tarafından, 4857 sayıl İş Kanunu’nun 25/II. maddesinde belirtilen sebepler dışında işveren tarafından işçinin işten çıkarılması,

4- Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işçinin işten ayrılması,

5- Yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı veya toptan ödeme almak için işi bırakması,

6- 4447 sayılı Kanun ile 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14 maddesine eklenen düzenlemeye g…