Yazar: Sevgi ÜVEDİ*

E-Yaklaşım / Mayıs 2024 / Sayı: 377

I- GİRİŞ

5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi ile birlikte 01.10.2008 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılan 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalı olanların hak ve yükümlülükleri Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında devam ettirilmiştir. 01.10.2008 tarihinden önce tarımsal faaliyetlerinin bulunması nedeniyle ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüğüne kayıtlı olanlardan, 01.10.2008 tarihinden önce Kuruma kayıt ve tescili yapılamayanlar ile ilk defa 01.10.2008 tarihinden sonra tarımsal faaliyete başlayanlar 5510 sayılı Kanun hükümleri gereğince sigortalı sayılacaklardır.

Bu makalemizde, tarımsal faaliyette bulunanların sigortalılıklarının ne şekilde başlatıldığı hangi kapsamda oldukları hakkında bilgi verilecektir.

II- 5510 SAYILI KANUNUN 4/b-4 BENDİNE TABİ OLAN SİGORTALILAR

01.10.2008 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılan 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalı olanların hak ve yükümlülükleri 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında devam ettirilmiştir. 01.10.2008 tarihinden önce tarımsal faaliyetlerinin bulunması nedeniyle ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüğüne kayıtlı olanlardan, 01.10.2008 tarihinden önce Kuruma kayıt ve tescili yapılamayanlar ile ilk defa 01.10.2008 tarihinden sonra tarımsal faaliyete başlayanlar Kanun hükümleri gereğince sigortalı sayılacaklardır.

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi olanların ilk tescil ve yeniden sigortalılıkları bağlı oldukları ziraat odalarınca, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerince veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildikleri tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlatılmaktadır.

Tarımsal faaliyette bulunanlar meslek kuruluşuna kayıtlarının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde ziraat odalarınca, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerince Kuruma bildirilecektir. Ziraat odasına kaydın başlaması ve sona ermesinde oda yönetim kurulu karar tarihi esas alınır.

01.10.2008 tarihinden önce ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüğüne kayıtlı olan, ancak Kuruma kayıt ve tescilleri yapılarak sigortalılıkları başlatılmayanların sigortalılıkları 5510 sayılı Kanun’un 7. maddesi ve SSİY’nin 11. maddesi gereğince, 01.10.2008 tarihinden önce ziraat odası kaydı bulunanlardan 01.10.2009 tarihine kadar bir yıllık bildirim süresi içinde bildirimleri yapılanların sigortalılıkları 01.10.2008 tarihinden, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimlerinin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlatıldığından, bu durumda olan çiftçilerden 01.10.2009 tarihinden sonra bildirimleri Kuruma intikal edenlerin sigortalılıkları bildirimin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren başlatılacağından, bu durumda olanların sigortalılıkları geriye dönük başlatılmamaktadır.

Bununla birlikte, tarım il/ilçe müdürlükleri çiftçi kayıt sisteminde yer almakla birlikte ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerinde kayıtları bulunmayanların 5510 sayılı Kanun gereği tescil yapılabilmesi için öncelikle bu kişilerin Kanun’un 4. maddesinin (a), (b) ve (c) bendinde sigortalı olup olmadıkları ile buralardan kendi çalışmaları nedeniyle aylık alıp almadıklarının araştırılması, bu durumda olduğu tespit edilenlerin listeden çıkarılarak, diğer çiftçilere ilişkin kayıtlarla ilgili olarak ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlükleri ile irtibata geçilerek buralarda kayıtlarının bulunup bulunmadığının araştırılması sonucunda Kanun kapsamında bulunduğu tespit edilenlerin sigortalılıklarının başlatılması gerekmektedir.

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi sigortalıların tescilinde tarımda kendi nam ve hesabına çalışanların sigortalılık muafiyetine ilişkin hususların da dikkate alınması gerekmektedir.

01.10.2008 tarihinden önce mülga 2926 sayılı Kanun kapsamında tarımsal faaliyette bulunanların onsekiz yaşını doldurdukları tarihi takip eden yılbaşından itibaren sigortalılıklarının başlatılması nedeniyle, 01.10.2008 tarihinden önce sigortalılıkları başlatılmayan ve 01.10.2008 tarihinden önce onsekiz yaşını dolduranların sigortalılıkları 01.10.2008 tarihi itibariyle başlatılmaktadır.

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi gereğince onsekiz yaşını doldurmamış olanlar sigortalı sayılmadıklarından tarımsal faaliyete onsekiz yaşını doldurmadan başlayanların sigortalılık başlangıcında onsekiz yaşını doldurdukları tarih esas alınacaktır.

Çiftçilik belgesi olanların tarım il/ilçe müdürlüklerince yapılan bildirim üzerine Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında tarım sigortalılık tescili yapılanlardan kayıtları yeni kurulan ziraat odalarına devredilenlerin, tarım il/ilçe müdürlüklerinde tutulan kayıtların başlangıç tarihi esas alınıp, ziraat odaları tarafından yapılan üye kayıtları geçerli sayılarak işlemler sonuçlandırılmaktadır.

Mülga 2926 sayılı Kanun’un 2. maddesi kapsamına girenler aynı Kanun’un 7. maddesine göre üç ay içinde Kuruma başvurarak kayıt ve tescillerini yaptırmak zorundadırlar. 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanlardan sigortalılık kapsamına girdikleri tarihten itibaren üç ay içinde Kuruma başvurarak kayıt ve tescillerini yaptırmayanların tescil işlemleri bu Kanun’un 9. maddesi gereğince Kurumca re’sen yapılarak, sigortalılıkları mülga 2926 sayılı Kanun’un 5. maddesine göre re’sen tescil edildikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılmaktadır.

Herhangi bir nedenle mülga 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları, sona erenlerden yeniden mülga 2926 sayılı Kanun kapsamına girenlerin, kapsama girdikleri tarihten itibaren üç ay içinde Kuruma yazılı talepte bulunmaları veya prim ödemeleri halinde sigortalılıkları başlatıldığından, yeniden sigortalılık kapsamına girdikleri tarihten sonra sattıkları ürün bedellerinden tevkifat yapılanlardan, tevkifata istinaden yeniden sigortalılıklarının başlatılması için yazılı talepte bulunanların sigortalılıkları tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılır.

Sattıkları ürün bedellerinden tevkifat yapılan ancak Tebliğde belirtilen kurum ve kuruluşlarda kaydı bulunmayanların talepleri halinde sigortalılıklarının tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılması ve yıl sonuna kadar devam ettirilmesi, tevkifat yapılmayan yıllar varsa bu yıllar atlanarak tevkifat yapılan yıllarda aynı şekilde sigortalılıklarının başlatılması ve sona erdirilmesi gerekir.

III- TARIMSAL FAALİYETTE BULUNANLARIN SİGORTALILIĞININ SONA ERMESİ VE BİLDİRİMİ

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi tarımsal faaliyette bulunanların sigortalılığı, tarımsal faaliyetin sona erdiği tarihten veya 6. maddenin birinci fıkrasının (ı) bendi gereğince tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerin…