Yazar: Levent BAŞAK*

E-Yaklaşım / Eylül 2023 / Sayı: 369

I- GİRİŞ

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK)([1]) yurt dışında mukim yabancı kurumların Türkiye kaynaklı elde ettikleri kazanç ve/veya iratların vergilendirilmesinde dar mükellefiyet rejimini benimsemiştir. Bu rejimin temel esasları, KVK’nın 3. maddesinin (2) ve 3 numaralı fıkralarında düzenlenmiştir.

KVK aynı zamanda dar mükellefiyet rejimine göre vergilendirilecek olan yabancı ulaştırma kurumlarının vergilendirilmesine ilişkin olarak KVK’nın 23. maddesinde özel bir düzenlemeye yer vermiştir. Yabancı ulaştırma kurumlarının kurumlar vergisine matrah olarak kabul edilen “kurum kazancı” özel olarak bu madde hükmünde yer alan düzenlemelere göre tespit edilir.

KVK’da yer alan bu düzenlemeler dışında kanunî ve iş merkezi yurt dışında bulunan dar mükellefiyete tâbi yabancı ulaştırma kurumlarının bazı taşımacılık kazançlarına yönelik olarak Bakanlar Kurulu Kararları ile çeşitli düzenlemeler yapılabilmektedir. Bu düzenlemeler hava, kara ve deniz taşımacılığını ilgilendirmektedir.

Buna yönelik olarak en son 2013/4962 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK)([2]) çıkarılmıştır. Bu makalemizde, tarafımıza bu konuda iletilen sorulara cevap vermek adına söz konusu BKK esas alınmak suretiyle yabancı ulaştırma kurumlarının vergilendirilmesinin temel esasları ve vergilendirme noktasında mükelleflerin dikkat etmeleri gereken bazı hususlar üzerinde durulacaktır.

II- VERGİ ANLAŞMALARINA GÖRE HAVA ULAŞTIRMA KURUMLARINDA VERGİLENDİRME ESASLARI

Bilindiği üzere, Türkiye’nin imzaladığı bir vergi anlaşmasının bulunması durumunda yabancı hava ulaştırma kurumlarının vergilendirilmesinde öncelikle Anlaşma hükümlerinin uygulanması gerekir. Vergi anlaşmalarının temel aldığı düzenlemelere göre yabancı ulaştırma kurumları mukim olduğu ülkede vergilendirilir. Kaynak ülkenin yabancı ulaştırma kurumlarını vergilendirme yetkisi yoktur. Ancak Türkiye’nin Maldivler ile imzaladığı herhangi bir vergi anlaşması bulunmadığı için vergilendirme iç mevzuat hükümlerine göre yapılacaktır.

III- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU HÜKÜMLERİNE GÖRE DAR MÜKELLEFİYET REJİMİNDE VERGİLENDİRME ESASLARI

KVK, dar mükellefiyete tâbi kurumların vergilendirilmesinde tam mükellefiyet rejiminden farklı bir takım kurallara yer vermiştir. KVK aynı zamanda dar mükellefiyet rejimine göre vergilendirilecek olan yabancı ulaştırma kurumlarının vergilendirilmesinde ise özel bir vergilendirme yöntemine yer vermiştir. Bu yöntem, KVK’nın 23. maddesinde düzenlenmiştir.

KVK kapsamında yabancı ulaştırma kurumlarının vergilendirilmesinde öncelikle genel hatları itibariyle kurumlar açısından dar mükellefiyet rejiminin esasları belirlenmesi gereklidir. Dar mükellefiyet esasında vergilendirmenin temel esasları belirlendikten sonra yabancı ulaştırma kurumları için getirilmi…