Yazar: Cumhur Sinan ÖZDEMİR*
Yaklaşım / Mayıs 2022 / Sayı: 353
I- GİRİŞ
Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılır. İş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almaktadır. İş ilişkisinin doğrudan uzaktan çalışma hizmet sözleşmesiyle kurulabilmesi mümkün olduğu gibi, halen işyerinde çalışan işçinin hizmet sözleşmesinin, iş ilişkisi tarafları olan işçi ve işverenin anlaşmasıyla uzaktan çalışma hizmet sözleşmesine dönüştürülebilmesi de mümkün bulunmaktadır. Tarafların ileride birçok konuda mağdur olmamaları için uzaktan çalışma iş sözleşmesinde, işin niteliğinden ve yürütümünden kaynaklanabilecek hususların ayrıntılı olarak belirtilmesi büyük bir öneme sahiptir.
II- UZAKTAN ÇALIŞMA
Uzaktan çalışma, İş Kanunu’na göre iş ilişkisinin işyerinde kurulması gerektiği anlayışının istisnasını oluşturmaktadır. İşveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında işçinin iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı olarak kurulan iş ilişkisi uzaktan çalışmayı ifade etmektedir. Uzaktan çalışma esasına dayanan iş ilişkisi, bu ilişkinin tarafları olan işveren ve işçi arasında sözlü olarak kurulamamakta, geçerli olabilmesi için mutlak surette yazılı olarak kurulması gerekmektedir.
A- UZAKTAN ÇALIŞMADA İŞYERİ
Yönetmeliğe göre uzaktan çalışma; personelin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir, şeklinde tanımlanmıştır. Burada işyeri dışında yerine getirme kavramı kullanılmaktadır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 11. maddesinde işyeri, sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerler olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla sosyal güvenlik mevzuatına göre sigortalının uzaktan çalışma şeklinde işini yaptığı her yer işyeri sayılmaktadır. Yönetmelikteki işyeri kavramından ana işin yapıldığı yer anlamı çıkarılmalıdır.
B- UZAKTAN ÇALIŞMAYA GEÇME
Uzaktan çalışma yapılabilmesi işçinin buna ilişkin yazılı talepte bulunmasına ve bu talebin işverence 30 gün içinde değerlendirilerek, uygun görüldüğünün yine yazılı olarak işçiye bildirilmesine bağlı bulunmaktadır. İşin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek olan diğer kıstaslara göre talep işveren tarafından değerlendirilmektedir. Uzaktan çalışmaya başlayan işçinin daha sonra yazılı olarak tekrardan işyerinde çalışmaya dönmek istemesi halinde işverenin bu talebi öncelikle değerlendirmesi ve sonuçlandırarak yine yazılı olarak işçiye bildirilmesi gerekir. Şayet uzaktan çalışma zorlayıcı nedenlerle işyerinin bir bölümünde veya tamamında uygulanacak olması halinde bu durumda işçinin talebi veya onayı aranmayacaktır.
C- UZAKTAN ÇALIŞMA YAPILAMAYACAK İŞLER
Tüm işlerin uzaktan çalışmaya konu olabilmesi mümkün değildir. Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamaz. Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler…