Yazar: Özkan AYKAR*

E-Yaklaşım / Mart 2023 / Sayı: 363

I- GİRİŞ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu(GVK)’nda yer alan yedi gelir unsurlarından biri olan diğer kazanç ve iratları elde eden gerçek kişilerin vergilendirilmesi özellikli konular arasında yer almaktadır.

Bu yazımızda, 2022 yılında gerçek kişilerce elde edilen değer artışı kazançlarının; kapsamı, istisna tutarları, beyan edilip edilmeyeceği, beyan edilmesi durumunda hangi şartlar altında beyan edileceği, beyannamenin verilme zamanı ve verginin ödenmesi konularında bilgilere yer verilecektir.

II- DEĞER ARTIŞI KAZANÇLARININ VERGİLENDİRİLMESİ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’ndaki gelir unsurlarından biri olan diğer kazanç ve iratlar; belirli kaynaklara bağlanması mümkün olmayan, belirli dönemlerde (periyodik olarak) meydana gelmeyen, devamlı değil arızi olan ve çoğu zaman bir teşebbüs sonucu olmaksızın, kişilerin bazı mal varlıklarında kendiliğinden meydana gelen kazanç ve iratlardır. Hâsılatın ayın veya menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı, VUK’un değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin olunuyor.

Diğer kazanç ve iratlar; değer artışı kazançları ve arızi kazançlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 80. maddesine göre aşağıda sayılan mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar “değer artışı kazançları” olarak vergilendirilir([1]).

“1. İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar.

2. 70. maddenin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar.

3. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar.

4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar.

5. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar.

6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70. maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenku…