Yazar: Hasan Basri CAN*

E-Yaklaşım / Temmuz 2024 / Sayı: 379

I- GİRİŞ

Royalty en sade tanımıyla bir hakkın kullanılabilmesi için yapılması gereken ödemeyi ifade eden, telif hakkı ücreti, imtiyaz ücreti, lisans ücreti, patent ücreti ve benzeri anlamlara gelen bir kavramdır. Örneğin patentli bir teknolojiyi, patent hakkı sahibinden kiralayan ve kullanan kişinin karşılık olarak yaptığı ödeme royalty olarak ifade edilebilir. Uygulamada royalty bedelinin sözleşme serbestisi kapsamında, yılın belirli dönemlerinde, belirli tutarlarda ve düzenli olarak yapılması, artan, azalan veya sabit tutarlarda ödenmesi, tek seferde gerçekleştirilmesi, yıllık üretim hacmi, ciro veya kârlılık üzerinden yüzde olarak ifası kararlaştırılabilmektedir.

Yurt dışındaki firmalardan alınan lisanslı ürünlerin Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışındaki başka bir firmalara teslimi ve buna ilişkin royalty ödemelerinin vergilendirilmesi hususları yazımız içerisinde ele alınacaktır.

II- ROYALTY ÖDEMELERİ

OECD Model Vergi Anlaşmalarının 12. maddesinde royalty; sinema filmleri, radyo-televizyon yayınlarında kullanılan filmler ve bantlar dahil olmak üzere edebi, artistik, bilimsel her nevi telif hakkının veya her nevi patentin, alameti farikanın, desen veya modelin, planın, gizli formül veya üretim yönteminin veya sınai, ticari, bilimsel tecrübeye dayalı bilgi birikiminin kullanma imtiyazı, kullanma hakkı veya satışı ile sınai, ticari, bilimsel teçhizatın kullanma imtiyazı veya kullanma hakkı karşılığında ödenen her türlü bedel olarak ifade edilmiştir.  

Ayrıca royalty, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde: “arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı, alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı ve kullanma imtiyazı gibi haklar…” şeklinde tanımlanmıştır.

Gümrük Yönetmeliği’nin 43. maddesinde royalty; İthal eşyasının imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden satışı ile ilgili hakların kullanımı nedeniyle patent, dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve imalat prosesleri gibi adlar adı altında yapılan ödemeler olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca 56. maddede, ithal eşyasının gümrük kıymeti satış bedeli yöntemine göre belirlenirken, royalti veya lisans ücreti ödemeleri fiilen ödenen veya ödenecek fiyata aşağıdaki koşullarla ilave edilir;