Yatırımlar Nedeniyle İndirimli Vergi Uygulaması ve Yeniden Değerleme

Yazar: Mehmet Emin AKYOL*

Yaklaşım / Mayıs 2022 / Sayı: 353

I- GİRİŞ

Yatırımlara sağlanan vergisel teşviklerin başında yatırımdan elde edilen kazançların indirimli oranla vergilendirilmesi gelmektedir. Söz konusu uygulama KVK’nın 32/A maddesinde düzenlenmiş olup, yatırım harcamaları üzerinden yatırıma katkı tutarı hesaplanması ve yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar kazancın indirimli oranla vergilendirilmesi esasına dayanmaktadır. Yatırıma katkı tutarının hesaplanmasında yapılan yatırım için belirlenen yatırıma katkı oranı esas alınmaktadır.

KVK’nın 32/A maddesinin ilk halinde indirimli vergi oranı uygulanmasının başlangıcı yatırımın tamamlanıp, yatırımdan kazanç elde edilmesi koşuluna bağlanmıştı. Bu koşul yatırım harcaması yapıldıktan sonra yatırıma katkı tutarının tamamından yararlanılması için gereken süreyi uzatmış ve uygulamanın etkinliğini azaltıcı etki yapmıştır. Bu nedenle KVK’nın 32/A maddesinde yatırıma katkı tutarının tamamından yararlanılmasının uzun süre almasının olumsuz etkilerini giderecek düzenlemeler yapılmıştır.

Bu konudaki ilk düzenleme 6322 sayılı Kanun’un 39. maddesi ile KVK’nın 32/A maddesinde yapılan değişikliktir. Bu değişiklikle indirimli vergi oranının, yatırım aşamasında diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara da uygulanması sağlanmıştır. Yatırım aşamasında indirimli vergi oranı uygulaması, yatırımcının diğer faaliyetlerinden kazanç elde etmesi halinde söz konusudur. Ayrıca yatırım dönemindeki uygulama, yatırımın türüne göre toplam yatırıma katkı tutarının belirlenen oranı ve gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarı ile sınırlandırılmıştır.

Yatırıma katkı tutarının tamamından uzun sürede yararlanılmasının olumsuz etkilerini gidermek için yapılan ikinci düzenleme yatırıma katkı tutarının endekslenmesidir. 6745 sayılı Kanun’un 66. maddesiyle KVK’nın 32/A maddesinde yapılan değişiklikle yatırımın tamamlanması şartıyla, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle yararlanılan kısmı hariç olmak üzere kalan yatırıma katkı tutarının, yatırımın tamamlandığı hesap dönemini izleyen yıllarda VUK hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınmasına imkan tanınmış ve bu değişiklik 6745 sayılı Kanun’un yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir(1).

Diğer taraftan yatırım tamamlandıktan sonra yatırımdan elde edilen kazancın tespiti tevsi yatırımlar yönünden özellik arz etmektedir. KVK’nın 32/A maddesine göre tevsi yatırımlardan elde edilen kazanç, işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebiliyorsa bu kazanç esas alınmaktadır. Bu tespit yapılamıyorsa tevsi yatırım tutarı, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına oranlanarak, dönem kazancının bu orana isabet eden kısmı tevsi yatırımdan elde edilen kazanç olarak kabul edilmektedir. Ayrıca KVK’nın 32/A maddesinde oranlama yapılırken işletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değerinin, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınacağı hükmüne yer verilmiştir.

İşletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değerinin, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınacağı yönündeki hüküm uygulamada tereddüt ve tartışma yaratmış, Hazine ve Maliye Bakanlığınca Özelge ve Tebliğ bazında yapılan açıklamalarda söz konusu hükümle, sabit kıymetlerin gerekli şartların oluşması halinde yapılan enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan yeniden değerlenmiş değerlerinin dikkate alınması gerektiğinin kastedildiği, gerekli şartların oluşması halinde yapılacak enflasyon düzeltmesi dışında başkaca bir değerleme yapılmayacağı ifade edilmiştir.

Enflasyon düzeltmesi en son 2004 yılında yapılmış, koşulları gerçekleşmediği için bugüne kadar tekrarlanmamıştır. Ancak enflasyon düzeltmesi koşulları 31.12.2021 tarihli mali tablolar yönünden gerçekleşmiş ve düzeltme yapılması zorunluluğu doğmuştur. Bununla birlikte, 7352 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile VUK’a eklenen geçici 33. madde ile bu zorunluluk 31.12.2023 tarihine ertelenmiştir(2).

Diğer taraftan 7144, 7326 ve 7338 sayılı Kanunlarla VUK’da yapılan değişikliklerle işletme bilançolarında yer alan sabit kıymetlerin yeniden değerlenmesine imkan tanınmıştır. 7144 sayılı Kanunla yapılan düzenleme sadece taşınmazlar…

Yazının Tamamı İçin Abone Olun