Yazar: Haldun DARICI*

E-Yaklaşım / Ekim 2024 / Sayı: 382

I- GİRİŞ

2024-2026 dönemine ait Orta Vadeli Program’da (OVP) kamu maliyesi alanında yer verilen önemli tedbirlerden biri de “vergi harcamalarının gözden geçirilerek, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlerin kaldırılacağı” yönündeki tedbir olmuştur. Bu çerçevede Ağustos ayında yürürlüğe giren yeni vergi paketiyle ilgili 7524 sayılı yasanın Genel Gerekçesinde, programda belirtilen söz konusu tedbire yer verildikten sonra, bazı istisnaların kaldırılması, bazı istisnaların da uygulanma şeklinin değiştirilmesi hedeflerine hizmet etmek üzere ilgili kanunlarda düzenlemeler yapıldığına yer verilmiştir.

Ağustos ayında yürürlüğe giren yeni vergi paketiyle ilgili 7524 sayılı Yasa’da ise; küresel asgari kurumlar vergisi getirilmesi, vergi cezalarının artırılması, vergi aslının uzlaşma kapsamından çıkarılması, devreden KDV’ye yönelik düzenlemelerde bulunulması, yurt dışı çıkış harcının artırılması gibi pek çok düzenlemenin yanında vergi kanunlarındaki istisnaların kaldırılmasıyla ilgili düzenlemelere de yer verilmiştir. Çalışmada vergi paketinde yer verilen konulardan önemi nedeniyle sadece istisnalarla ilgili düzenlemeler üzerinde durulmuştur.

Çalışmada OVP’de yer verilen, istisna ve muafiyetlerin ne ölçüde kaldırıldığı/azaltıldığı, istisna ile muafiyetlerin vergi sistemimiz üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.

Bu çerçevede çalışmada öncelikle vergi harcamalarıyla ilgili mevcut durum kısaca açıklandıktan sonra, yeni yasadaki istisnaların kaldırılmasıyla ilgili düzenlemeler belirtilecek müteakiben de yukarıda belirtilen konularla ilgili değerlendirmelerde bulunulacaktır.

II- MEVCUT DURUM

2024 yılı bütçesinde, tahsili öngörülen genel bütçenin vergi gelirleri 7.407 milyar, aynı yılda tahsilinden vazgeçilen vergi gelirleri ise 2.210 milyar TL olarak belirlenmiştir. Tahsilinden vazgeçilen vergi gelirlerinin, vergi türleri itibarıyla dağılımı da şöyledir.

. Gelir Vergisi Kanunu                            1 trilyon 6 milyar TL,

. Kurumlar Vergisi Kanunu                             657 milyar TL,

. Katma Değer Vergisi Kanunu                        342 milyar TL,

. Özel Tüketim Vergisi Kanunu                         62 milyar TL,

. Diğer Kanunlar                                             143 milyar TL .

Belirtilen veriler 2024 yılında, vergi harcamalarının toplam vergi gelirleri (7.407 + 2.210) içindeki payının yüzde 23,0 olduğunu dolayısıyla günümüzde her dört liralık vergi gelirinin yaklaşık bir lirasından feragat edilmekte olduğunu göstermektedir. Öte yandan vergi harcamalarının dağılımında da ağırlığın doğrudan vergilerden yana olduğu dikkat çekmektedir.

III- 7524 SAYILI KANUNLA YAPILAN DÜZENLEMELER (İSTİSNALAR AZALIYOR MU?)

Vergi Kanunlarında değişiklikler yapan 28.07.2024 tarih ve 7524 sayılı Kanun, 02.08.2024 tarih ve 32620 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun’un istisnaların kaldırılmasıyla ilgili düzenlemelerine aşağıda özetle yer verilmiştir.

A- SERBEST BÖLGELERDE SAĞLANAN KAZANÇ İSTİSNASININ SINIRLANDIRILMASI

06.06.1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun Geçici 3. maddesinde yapılmış olan düzenlemeyle;

* E. Maliye Başmüfettişi