I- GİRİŞ

Hazine ve Maliye (Eski) Bakanı Lütfi ELVAN 2022 yılı bütçe sunuş konuşmasında bütçe gelirlerindeki gelişmeler konusunda “Bütçe gelir performansımız; üretim artışı, güçlü talep, e-ticaret ve kartlı harcamalardaki artış ile yapılandırma gelirleri sayesinde olumlu etkilendi” demiştir(1).

2021 yılı bütçesinde 1.101,1 milyar olarak tahmin edilen bütçe gelirleri, Ekim ayı sonu itibarıyla 1.104,6 milyar olarak gerçekleşmiş ve böylece 2021 yılı bütçesinde yılsonu itibarıyla öngörülmüş olan gelir hedeflerine on ayda ulaşılmıştır. Bu dönemde bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 34,3 oranında artarken, vergi gelirleri daha yüksek seviyelerde, yüzde 38,0 oranında artmıştır.  Yılsonunda ise bütçe gelirlerinin 175,2 milyar artışla 1.276,3 milyar, vergi gelirlerinin ise 135,2 milyar artışla 1.057,9 milyar olarak gerçekleşerek olumlu bir performans göstermesi beklenmektedir.

Çalışmanın konusu, Hazine ve Maliye Bakanının bütçe gelirlerini olumlu etkilediğini belirttiği söz konusu unsurlar -üretim artışı, güçlü talep, e-Ticaret, kartlı harcamalar ve yapılandırma gelirleri olmuştur. Çalışmada vergi gelirlerini olumlu etkilediği belirtilen söz konusu unsurlar üzerinde durularak, bu konulardaki gelişmelere kısaca yer verilmiştir. Çalışmada 2021 yılında gerçekleşen genel bütçe vergi gelirlerindeki gelişmelere de ayrıca değinilmiştir.

II- VERGİ GELİRLERİNİ OLUMLU ETKİLEYEN UNSURLAR

A- ÜRETİM ARTIŞI

Geçtiğimiz yıl sanayi üretimi yıllık ortalama olarak yüzde 1,6 oranındaki artarken, GSYH artışı da yüzde 1,8 olarak gerçekleşmişti. İçerisinde bulunduğumuz yılın ilk dokuz ayı sonunda ise sanayi üretimindeki yıllık artışın yüzde 8,9 gibi yüksek bir seviyede gerçekleşmiş olduğu görülmektedir. Sanayinin alt sektörleri itibarıyla incelendiğinde ise, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 7,9, imalat sanayi sektöründe yüzde 9,7, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretim ve dağıtımı sektöründe yüzde 1,0 oranında artışlar gerçekleşmiştir.

Sanayi üretiminde görülen yüzde dokuza yakın artışlar sonucunda, yılsonundaki büyüme hızının da benzeri seviyelerde gerçekleşmesi beklenmektedir.

B- GÜÇLÜ TALEP

Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları 2021 yılının birinci ve ikinci çeyreklerinde, geçen yılın aynı çeyreklerine göre ve zincirlenmiş hacım endeksi olarak, yüzde 5,0 ve yüzde 26,3 oranlarında artmıştır. Bir önceki yılın aynı dönemlerinde ise bu oranların yüzde 4,1 ve -15,4 olarak gerçekleştiği dikkate alındığında, içerisinde bulunduğumuz yılda tüketim harcamalarında önemli artışlar olduğunun vurgulanması gerekmektedir.

C- E-TİCARET

Geçtiğimiz yılın Mart ayından itibaren ülkemizi de etkilemeye başlayan Covid-19 salgını e-ticaret kullanımını da artırmıştır. Konuyla ilgili olarak TÜBİSAD tarafından geçtiğimiz aylarda yayımlanmış olan bir raporda belirtilen bazı önemli tespitlere aşağıda yer verilmiştir(2).

– Covid-19 pandemi etkisiyle e-Ticaret harcamaları 2020 yılında yüzde 45 oranında artarak 226 milyar TL olmuştur.

– Uygun fiyat, tüketicilerin e-Ticaret kanallarını tercih etmesinde öne çıkan ilk unsur olmaktadır. Giyim ürünleri de tüketicilerin e-Ticarette en yaygın alış veriş kategorisi olmaktadır.<...