E-Yaklaşım / Şubat 2025 / Sayı: 386
I- GİRİŞ
Sat-kirala-geri al işlemi, adından da anlaşıldığı üzere; şirketin üzerine kayıtlı taşınır ve taşınmaz mallarının (Örneğin gayrimenkul, iş makineleri, makine ekipmanları vs.) bir leasing şirketine satıldıktan sonra tekrar kiralanması ve son olarak geri alınması işlemidir. Finansal kiralama ile ilgili sözleşmelerinin hukuki yapısı 6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ile düzenlenmektedir.
Satıcı ile finansal kiralama şirketi arasında gerçekleşen bu alım-satım işlemi bazı vergisel avantajlar sunmaktadır. Özellikle Kurumlar Vergisi ve KDV yönünden avantajları beraberinde getirerek, aktifinde taşınmazı bulunan şirketler tarafından tercih edilebilecek bir finansman aracı olmuştur. Yapılan söz konusu işlemlerin kurumlar vergisi ve katma değer vergisinden istisna olup olmadığı yazımız içerisinde incelenecektir.
II- SAT-KİRALA-GERİ AL İŞLEMİ
6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktöring ve Finansman Şirketleri Kanunu, finansal kuruluş olarak faaliyet gösteren finansal kiralama, faktöring ve finansman şirketlerinin kuruluş ve çalışma esasları ile finansal kiralama, faktöring ve finansman sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe girmiştir. Anılan Kanun’un “Finansal kiralama sözleşmesi” başlıklı 18. maddesinde “Finansal kiralama sözleşmesi; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşmedir” denilmek suretiyle, sat-kirala-geri kirala işleminin finansal sözleşme kapsamında olduğu kabul edilmiştir.
Esasen amortismana tabi her türlü şirketin üzerine kayıtlı olan malların Leasing firmalarına satıldıktan sonar tekrar kiralanması işlemi sat-kirala-geri kirala işlemi olarak kabul edilir. Kiralama süresi sonunda satılan mallar tekrar kiracıya devredilir. Leasinge uygun olabilecek gayrimenkul, ikinci eli değerli olabilecek makine ekipman, iş makineleri bu işlemlere konu olabilecektir. Tutar firmanın ihtiyacı ve yapılacak inceleme sonucu mal veya ekipmanın ederi üzerinden belirlenir.
III- AKTİFTE BULUNAN TAŞINMAZIN LEASİNG ŞİRKETİNE SATIŞI, KİRALANMASI VE GERİ ALINMASI
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının 7061 sayılı Kanun’un 89. maddesiyle değişik (söz konusu değişiklik 05.12.2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir) (e) bendine göre, Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri, rüçhan hakları ve bu fıkranın (a) bendi kapsamında istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan kazançların % 75’lik kısmı kurumlar vergisinden müstesnadır.
Öte yandan, 6728 sayılı Kanunla, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin; birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan parantez içi hüküm 09.08.2016 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmış ve anılan bendin beşinci paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Devir veya bölünme suretiyle devralınan iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında aktifte bulundurma sürelerinin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler de dikkate alınır.”
. birinci fıkrasına eklenen (j) bendiyle sat-kirala-geri al işlemlerine ilişkin istisna düzenlemesi getirilmiştir.
1 seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “5.6.2.3.1.5. Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazların üçüncü kişilere satışında 2 yıllık sürenin tespiti” başlıklı bölümünde, 21.11.2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına devredilen taşınmazların kiracı tarafından üçüncü kişilere satışında, aktifte bulundurma süresinin hesabında, bu taşınmazların sat-kirala-geri al işlemi dolayısıyla finansal kiralama şirketi, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankalarının aktifinde bulunduğu sürelerin de dikkate alınacağı belirtilmiştir. Ayrıca Aynı şekilde, 06.12.2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine devredilen taşınmazların kaynak kuruluş tarafından üçüncü kişilere satışında, aktifte bulundurma süresinin hesabında, bu taşınmazların kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketinin aktifinde bulunduğu süreler de dikkate alınır.