Yazarlar: Raşit ULUBEY*
Emre ULUBEY**
I-
GİRİŞ
Üst kavram olan
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkilerinin alt kavramları olan İş Hukuku ile
Sosyal Güvenlik Hukuku’nda ay kavramları farklı farklı değerlendirilebilmektedir.
İş hukukunda bu konuda alternatifli bir uygulama bulunurken, sosyal güvenlik
hukukunda alternatif söz konusu değildir.
Bu makalemizde; iş hukukunda işçi
ücretinin takvim gününe veya 30 güne göre ödenme durumu ile sosyal güvenlik
hukukunda sigortalının ay içindeki prim gün sayısı her halükarda ay 30 gün, yıl
360 gün olarak dikkate alınmasının sonuçları bu makalemizde ele alınıp,
değerlendirilecektir.
II-
KONU
A- İŞ
HUKUKUNDA İŞÇİ ÜCRETİNİN TAKVİM GÜNÜNE VEYA 30 GÜNE GÖRE ÖDENME DURUMU
1-
Maktu Aylık Ücret
Çalışma ücreti maktu aylık ücret
olarak belirlenen işçinin ücretinin, ay içinde eksik gün çalışıp çalışmadığına
veya ayın 28, 29, 30, 31 gün çekip çekmediğine bakılmaksızın ücretinin 30 gün
üzerinden hesaplanması söz konusudur. Dolayısıyla ay içinde çeşitli nedenlerle
işçinin çalışmadığı günler dikkate alınmaksızın, ücreti tam olarak
ödenmektedir.
Maktu aylık ücret uygulaması, beyaz
yakalılar, mühendisler ve yöneticiler başta olmak üzere genellikle idari personel
için uygulanmakla birlikte, normal işçilere de uygulandığı görülmektedir.
Maktu aylık ücret, iş sözleşmesine
hüküm konulmak suretiyle veya işyeri uygulamalarıyla hayata
geçirilebilmektedir. Bu ücret sisteminde de, belirlenen ücret işçiye ayda bir
ödenmektedir.
İş Kanunu’nun 39. maddesi gereğince
düzenlenen Asgari Ücret Yönetmeliği’nin
4 ve 6. maddelerine göre asgari ücret bir günlük olarak belirlendiğinden, bir
günlük asgari ücretin 30 günle çarpılması sonucu da işçiye 30 günde/ayda bir
ödenmesi gereken asgari ücret bulunmaktadır ki, maktu aylık ücretin, bundan
aşağı olması mümkün değildir.
2- Saatlik veya Günlük Ücret
Çalışma ücreti saatlik olarak belirlenen işçinin saat ücretinin 7.5 saatle çarpılması sonucu bir günlük, 30 çeken aylarda 30×7.5= 225 saatle çarpılması sonucu 30 günlük, 31 çeken aylarda 31×7.5= 232.5 saatle çarpılması sonucu de 31 günlük ücreti bulunmaktadır. Çalışma ücreti günlük olarak belirlenen işçinin, günlük ücretinin ilgili ayın kaç gün çektiğine bağlı olarak o aydaki gün sayısıyla çarpılması sonucu aylık ücreti hesaplanmaktadır.
Saatlik veya günlük ücret
sisteminde esas olan işçinin ücretinin saatlik veya günlük olarak hesaplanması
ve hesaplanan bu ücretin ayda bir ödenmesidir. Saatlik veya günlük ücret
uygulaması, iş sözleşmesine hüküm konulmak suretiyle veya işyeri
uygulamalarıyla hayata geçirilebilmektedir.
Şu
kadarki, saatlik ve günlük ücretin, cari asgari ücretin 1 günlük veya günlüğün
7.5’a bölünmesiyle bulunacak 1 saatlik tutarından daha az olması mümkün
değildir. Bu durumu örneklendirmek gerekirse; 01.01.2022-31.12.2022 tarihlerinde
geçerli olan 5.004,00 TL’lik asgari ücrete göre; işçinin saat ücretinin
5.004,00/225= 22,24 liradan, günlük ücretinin de 5.004,00/30= 166,80 liradan
az/aşağı olmamak üzere serbestçe belirlenebilmesi mümkün bulunmaktadır.
3- Maktu
Aylık Ücret ve Saatlik/Günlük Ücret Uygulamasının Kıdem Tazminatında Değerlendirilmesi
Yukarıda yapılan açıklamalardan, iş ilişkisi taraflarının iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde vardıkları anlaşmaya göre, iş…