Yazar: Özdem SATICI TOPRAK*

E-Yaklaşım / Şubat 2024 / Sayı: 374

I- GİRİŞ

Bir ticaret unvanı altında kurulan, esas sermayesi belirli sermaye şirketleri olan limited şirketler hali hazırda ülkemizde en yaygın şirket türüdür. Bir veya en fazla elli gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulabilen limited şirketler kurucularca pay taahhüt edilip şirket sözleşmesi imzalanmak suretiyle kuruluş tamamlanır. Diğer ticaret şirketleri gibi ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanan bu şirketler hakkında anonim şirketlere ilişkin hükümlerin bir kısmı kıyasen uygulanır. Söz konusu düzenlemelerden biri de kuruculara şirket kuruluşunda gösterdikleri çabalar nedeniyle muhtelif menfaatlerin sağlanabilmesine yönelik hükümlerdir.

II- LİMİTED ŞİRKET KURULUŞU

A- KURUCU TANIMI VE DÜZENLEMENİN GEREKÇESİ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanan kurucular, bu işlemi, üçüncü bir kişinin hesabına yaptıkları takdirde, bu kişi de kuruluştan doğan sorumluluk bakımından kurucu sayılır (TTK Md.337). Limited şirketlerde şirket sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucular tarafından ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personelin huzurunda imzalanması şarttır (TTK Md.575/1).

Kurucu menfaatleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda açıkça tanımlanmamış; ancak konuyla ilgili düzenlemede kuruculara şirketi kurdukları sırada harcadıkları emeğe karşılık olarak bazı menfaatler sağlanabileceği ifade edilmiştir (TTK Md.348/1). anılan Yasa’nın gerekçesinde özellikle büyük sermayeye gereksinim duyan şirketlerin kurulmalarında sermayenin sağlanabilmesi için özel çalışma yapması gerekli kurucuları teşvik etmek ve mevcut intifa senetlerine ilişkin ihtilâfları en alt düzeye indirmenin amaçlandığı ifade edilmiştir([1]).

B- KURUCU SAYISI

Limited şirketler bir veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulur (TTK Md. 573/1). TOBB 2023 yılı aylık verilerine göre kurulan anonim şirketlerin yaklaşık % 70’i tek ortaklı, % 20’si ise iki ortaklıdır([2]). Ancak anonim şirketlerin aksine limited şirketlerde ortak sayısı elliden fazla olamayacağından kurucu sayısının da bu sayıyı geçmemesi gerekmektedir (TTK Md.574/1).

III- LİMİTED ŞİRKETLERDE KURUCU MENFAATLERİ

A- YASAL DAYANAK

Anonim şirketlerde kurucu menfaatleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 348. maddesinde düzenlenmiş; anılan Kanun’un 578. maddesinde ise ayni sermaye, ayınların veya işletmelerin devralınması ve özel menfaatler hakkında anonim şirketlere ilişkin hükümlerin uygulanacağı vurgulanmıştır. Ayrıca, yine aynı Kanun’un 582. maddesinde de kuruculara ilişkin menfaatlerin şirket sözleşmesine yazılması gerektiğine değinilmiş; 587. maddesinde de özel menfaatlerin içerik ve değerlerinin tescil ilan edilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

B- ŞARTLAR

Limited şirketlerde kuruculara menfaatler sağlanabilmesi için söz konusu menfaatlerin şirket sözleşmesinde yazılı olması gerekmektedir (TTK Md.582/1). Uygulamada ticaret sicil müdürlüklerince talep edilen şirket sözleşmelerinde bu husus kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler olarak yer almaktadır([3]). Diğer taraftan şirket sözleşmesinde kuruluştan sonra yahut sermaye artırımı esnasında yapılacak sözleşme tadilatı ile kuruculara menfaat sağlanabilmesi mevcut düzenlemeler kapsamında mümkün görünmemektedir. Aynı şekilde, kurucu ile anonim ortaklık arasındaki bir sözleşme niteliğinde olduğundan şirket genel kurulunun tek taraflı olarak alacağı bir karar ile kurucu menfaatlerinin sınırlandırılması veya ortadan kaldırılması imkanı bulunmamaktadır.

Diğer şartlarla ilgili olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun anonim şirket hükümlerine bakıldığında kuruculara, para ve bedelsiz pay senedi vermek gibi şirket sermayesinin azalması sonucunu doğurabilecek bir menfaat tanınamayacağının düzenlendiği görülmektedir (TTK Md.348/1). Yine aynı düzenlemeye göre dağıtılabilir kârdan yedek akçe([4]) ile pay sahipleri için yüzde beş kâr payı ayrıldıktan sonra([5]) kalanın en çok onda biri intifa senetleri bağlamında kuruculara ödenebilecektir (TTK Md.348/1). Bununla birlikte kuruculara sağlanan menfaatlerin ödenmesi için şirket kârının dağıtılmasına karar verilmiş olması şart değildir (TTK Md.348/3). Yine 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda para veya bedelsiz pay senedi gibi unsurların kuruculara sağlanabilecek menfaatler arasında olamayacağı ifade edilmiş olmakla birlikte kurucu menfaatlerinin kapsamına kâr payı dışında hangi kalemlerin gireceği belirtilmemiştir (TTK Md.348/1). Doktrinde ise, anonim ortaklık tesislerinden indirimli veya ücretsiz yararlanma hakkı yahut ortaklığın tasfiyeye girmesi halinde ortaklığa getirmiş olduğu ayni sermayeyi öncelikle ve aynen almayı isteme hakkı gibi menfaatlerin kuruculara sağlanabileceği savunulmaktadır(