Yazar: Erol GÜNER*
I-
GİRİŞ
Kıdem tazminatı
işçilere tanınmış önemli haklardan biridir. Getirdiği mali yük bakımından da
işverenler için önemlidir. Bu nedenle yoğun bir şekilde tartışma ve uyuşmazlıklara
yol açmaktadır. Kıdem tazminatının işverenler üzerinde ağır bir yük oluşturması
yanında pek çok işçinin hak ettikleri tazminatı alamamaları söz konusudur. Bu
noktada kıdem tazminatı fonu kurulması düşünülse de uygulamaya geçirilememiştir.
Kıdem tazminatı,
İş Yasası’na tabi olan, iş sözleşmesi yasada öngörülen durumlarda birisi ile
sona eren ve belirli süre kıdemi bulunan işçiye veya işçinin ölümü halinde
mirasçılarına işveren tarafından ödenmesi gereken, işçinin çalışma süresine,
ücretine ve ayni ve nakdi sosyal yardımlarına göre belirlenen parasal haktır.
10.06.2003
tarihinde yürürlülüğe giren yeni 4857 sayılı İş Kanunu’nun 120 ve Geçici 6.
maddesi gereği mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesi yürürlülüktedir.
Yeni 4857 sayılı İş Yasası’nın Geçici 6. maddesi; “Kıdem tazminatı için bir kıdem
tazminatı fonu kurulur. Kıdem tazminatı fonuna ilişkin Kanun’un yürürlüğe
gireceği tarihe kadar işçilerin kıdemleri için 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi
hükümlerine göre kıdem tazminatı hakları saklıdır” hükmünü
düzenlemiştir.
Makalemizde, kıdem
tazminatı ile ilgili genel bilgiler verdikten sonra, işçinin kendi kusurlu hareketi sonucu ölmesi halinde kıdem
tazminatı hakkının olup – olamayacağını irdelemeye çalışacağım.
II- YASAL DÜZENLEME
Kıdem tazminatı
mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesinde düzenlenmiş olup, yeni 4857
sayılı İş Yasası’nın 120. maddesi ile halen yürürlülüktedir. Mülga 1475 sayılı
İş Yasası’nın 14. maddesine göre;
“Bu Kanun’a tabi işçilerin hizmet akitlerinin;
1- İşveren
tarafından bu Kanun’un 17. maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler
dışında,
2- İşçi tarafından
bu Kanun’un 16. maddesi uyarınca,
3- Muvazzaf
askerlik hizmeti dolayısıyla,
4- Bağlı
bulundukları Kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük
aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla,
5- (Ek: 25.08.1999
-4447/45 md.) 506 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin
(a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı
Kanun’un Geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen
sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri
ile işten ayrılmaları nedeniyle, feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile
sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe
başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl
için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.