Yazar: Özkan AYKAR*

E-Yaklaşım / Ocak 2024 / Sayı: 373

I- GİRİŞ

3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’na göre mükelleflerin yaptıkları işlemlerden bazılarında KDV iadesi yapılması mümkündür. Söz konusu bu iade hakkı, işlemin üzerinden KDV tahsil edilmemesi ve tahsil edilmeyen bu KDV’nin indirim yoluyla telafi edilememesinden kaynaklanmaktadır.

KDV iade uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, KDV Genel Uygulama Tebliğinin ilgili bölümlerinde detaylı olarak açıklanmıştır.

Bu yazıda, Katma Değer Vergisi (KDV) iade alacağının; vergi dairelerince takip edilen amme alacakları, emlak vergisi borçları, geri kazanım katlım payları (GEKAP) borçları, depozito katılım bedeli (DEKAB) borçları, ithalde alınan vergiler ve SGK prim borçlarına mahsup edilip edilemeyeceği ve mahsup edilmesi halinde hangi şartlarda mahsubunun gerçekleşeceğine yönelik bilgiler ile özellikli bazı durumlar hakkında açıklamalara yer verilecektir.

II- KATMA DEĞER VERGİSİ İADE TALEBİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre iade hakkı doğuran işlemler aşağıda belirtilmiştir.

. Tam istisna kapsamındaki işlemler (3065 sayılı KDV Kanunu’nun; 32. maddesine göre, 11, 13, 14 ve 15. maddeleri ile 17. maddesinin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan tam istisna kapsamındaki işlemler (ihracat işlemleri, deniz, hava ve demir yolu taşıma araç ve tesislerin teslimi, transit taşımacılık, diplomatik istisna kapsamındaki işlemler) ve geçici bazı maddelerde yer alan istisnalar kapsamındaki işlemler).

. 29/2. maddesinde belirtilen Cumhurbaşkanı Kararıyla vergi nispeti indirilen mal ve hizmetler ilişkin işlemler.

. 9/1. maddesi kapsamında vergi sorumluları tarafından yapılan kısmi tevkifattan kaynaklanan işlemler.

. KDV Kanunu’nun uygulanması sırasında fazla ve yersiz KDV ödenmesi sonucunu doğuran işlemler.

KDV iade uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, KDV Genel Uygulama Tebliğinin ilgili bölümlerinde detaylı olarak açıklanmıştır.

Mahsuben iade talebinin gerçekleştirilebilmesi için iade talep dilekçesinin süresinde verilmesi, iadeye ilişkin KDV Genel Uygulama Tebliği’nin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerin eksiksiz ibraz edilmesi, herhangi bir eksiklik tespiti durumunda eksikliğin süresinde giderilmesi vb. hususların yerine getirilmesi gerekmektedir.

III- MAHSUBEN KDV İADESİNE KONU EDİLEBİLECEK BORÇLAR

Mükelleflerin mahsuben iadeye hak kazanması halinde; kendilerinin, ortaklık payı ile orantılı olmak üzere adi, kollektif ve adi komandit şirketlerde ortakların (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların);

. Vergi dairelerince takip edilen amme alacaklarına,

. İthalde alınan vergilere,

. SGK prim borçlarına,

KDV iade alacağının mahsup edilmesi mümkündür.

3065 sayılı Kanun’un 36. maddesinin ikinci fıkrasının Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden, KDV iade alacağı ÖTV Kanunu’ndan doğan borçlara (ÖTV’ye tabi olan malların indirimli oran uygulanmak suretiyle tesliminden kaynaklanan KDV iade alacağının, bu mallara ilişkin ÖTV borçlarına mahsuben iadesi hariç) mahsup edilemez.

A- VERGİ DAİRELERİNCE TAKİP EDİLEN AMME ALACAKLARI

Bilindiği üzere, mükelleflerin katma değer vergisinden kaynaklanan iade alacakları, vergi dairelerince takip ve tahsil edilen amme alacaklarına mahsup edilebilmekledir.

İade alacağının, vergi dairelerine olan bütün borçlara (Devlete ait olup vergi dairelerince takip edilen tüm amme alacaklarına) mahsubu suretiyle iadesi talep edilebilir. Vergi dairelerine olan borçlara mahsup talebi, gerekli bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarihi takip eden 10 gün içinde tamamlanır.

B- EMLAK VERGİSİ BORÇLARI

Emlak vergisi borcu, belediyelerce takip edildiğinden KDV iade alacağının bu borca mahsup talep edilmesi mümkün değildir.

C- GERİ KAZANIM KATILIM PAYLARI (GEKAP) BORÇLARI

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun Ek 11. maddesinde, yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden listede belirtilen tutarda geri kazanım katlım pay tahsil edileceği, borçlunun geri kazanım katılım payını ilgili vergi dairesine beyan ederek ödeyeceği ve tahsil edilen tutarların da genel bütçeye gelir kaydedileceği,

Mükelleflerin katma değer vergisinden doğan iade alacaklarının; mükelleflerce vergi dairesine beyan edilerek ödenen ve genel bütçeye gelir kaydedilen geri kazanım katlım payından (GEKAP) kaynaklanan borçlarına mahsubu mümkün bulunmaktadır.

D- DEPOZİTO KATILIM BEDELİ (DEKAB) BORÇLARI

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun Ek 12. maddesinde, çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın belirleyeceği ambalajlar ve ürünler için depozito uygulamasının 01.01.2022 tarihinden itibaren zorunlu tutulacağı hüküm altına alınmıştır.

Ayrıca, 7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 3. maddesinde, bu Kanunla verilen görevleri yerine getirmek üzere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığıyla ilgili özel kişiliği haiz, bu Kanunda belirilen hususlar dışında özel hukuk hükümlerine tabi Türkiye Çevre Ajansının kurulduğu belirtilmiştir.

Anılan Kanun’un 4. maddesinde, Türkiye Çevre Ajansının; depozito yönetim sistemini kurma, kurdurma, işletme veya işlettirme, ilgili tarafların depozito yönetim sistemine dahil olmasını sağlama ve bunların yükümlülüklerini belirleme ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca belirlenen depozito. bedel, ücret ve teminatlar almak ve iade etme faaliyetlerini yerine getireceği ifade edilmiştir.

Söz konusu Kanun’un 8. maddesinde ise, Türkiye Çevre Ajansının gelirlerinin; genel bütçeden aktarılan tutarlardan, her türlü bağış ve yardımlardan, Ajansın faaliyetlerinden elde edilen gelirlerden ve sair gelirlerden oluştuğu hükme bağlanmıştır.

Söz konusu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, mükelleflerin katma değer vergisinden doğan iade alacaklarının; mükelleflerin vergi dairesi tarafından takip ve tahsil edilmeyen ve genel bütçe geliri olmayan depozito katılım bedeli (DEKAB) borçlarına mahsubu mümkün değildir.

E- İTHALDE ALINAN VERGİLER