Yazar: Enez PULLUK*
I-
GİRİŞ
İntifa hakkı karşılığı elde edilen
gelirin niteliği ile bu gelirin gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilip
edilemeyeceği hakkında uzun süredir devam eden bir tartışma bulunmaktadır.
Tartışma zaman zaman Danıştay kararlarına da konu olmaktadır. Ancak intifa
hakkı karşılığı elde edilen gelirin gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilip
edilemeyeceği hakkında ortaya çıkan tartışmaları sona erdirecek nitelikte bir
Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu kararı bulunmamaktadır. Danıştay’ın bu konunun
çözümünü şimdilik uygulamaya bıraktığı anlaşılmaktadır. Uygulamada ise vergi
incelemeleri neticesinde ortaya çıkan inceleme raporlarında intifa hakkı
karşılığı elde edilen gelir gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilmekte ve
intifa hakkı tesisi işlemi neticesinde elde edilen gelir üzerinden tevkifat
yapılmadığı gerekçesiyle mükellefler aleyhine re’sen tarhiyatlar
gerçekleştirilmektedir.
Bu makalede
intifa hakkının niteliği ile intifa hakkı tesisi işleminin bir kiralama işlemi
olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği tartışma konusu edilecektir.
İntifa karşılığı elde edilen gelirin gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul
edilmesi gerektiğini savunan görüşe göre intifa hakkı tesisi işlemi bir
kiralama işlemi olarak kabul edilerek, buradan elde edilen gelir de gayrimenkul
sermaye iradı olarak kabul edildiğinden, tartışmanın çözümünde intifa hakkı
tesisi işlemi ile kiralama işleminin benzerlik ve farklılık arz eden yönlerinin
ortaya konulması, ayrıca vergiyi doğuran olayın belirlenmesinde ekonomik
nitelendirme yapılması ilkesi ile kıyas yasağı ilkesinin birlikte
değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
II-
İLGİLİ MEVZUAT
GELİR VERGİSİ KANUNU
Gayrimenkul Sermaye İradının Tarifi
Madde 70
Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:
1. Arazi, bina (Döşeli olarak kiraya
verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dâhildir), maden suları,
menbasuları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve
kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmiz cüzileri ve teferruatı;
Vergi Tevkifatı
Madde 94
(3446 sayılı
Kanun’un 22. maddesiyle değişen madde. Yürürlük; 01.01.1994)
Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi
kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, yatırım fonu yönetenler,
gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı,
zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden
çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dâhil)
nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine
mahsuben tevfikat yapmaya mecburdurlar:
…
a- 70. maddede yazılı mal ve hakların
kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden % 20,
b- Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden %…