I- GİRİŞ

14 Şubat 2022 tarihinden geçerli olmak üzere yayımlanan 5189 sayılı Cumhurbaşkanı kararı ile ÖTV’ye tabi gıda maddeleri hariç, temel gıda maddelerinin tümü (ister toptan ister perakende olarak satılsın) KDV oranı % 1’e indirilmiştir. Yapılan bu vergi indirimi ile gıda maddelerinde yaşanan yüksek fiyat artışlarının önüne geçilmesi hedeflenmiştir. 

Temel gıda maddelerini % 1 oranında KDV uygulayarak satan mükelleflerin söz konusu malların üretiminde veya tedarikinde yüklendikleri KDV ise % 1 ila % 18 oranında KDV’ye tabi mal ve hizmetlerden meydana gelmektedir. Diğer bir ifade ile % 1 oranında mal satan mükellefler söz konusu malları % 1’den daha fazla KDV ödemekte, ancak % 1 oranında KDV tahsil etmektedir. Örneğin, fırıncı un için % 1, enerji için % 18, nakliye için % 18, muhasebe hizmeti için % 18, poşet veya ambalaj için % 18, fırın için gerekli araç ve gereçler ile tamir ve bakımlar için % 18 oranında KDV ödemektedir. Özetle, yüklendiği KDV tahsil ettiği KDV’den daha yüksektir. İşte bu durumda olan mükelleflere yüklendikleri KDV ile tahsil ettikleri KDV arasındaki fark, KDV Kanunu’nun 29/2. maddesine göre vergi dairesince iade edilmektedir. Böylelikle Devlet alması gereken verginin önemli bir kısmını almayarak, temel gıda maddesi satın alan tüketicilere dolaylı olarak sosyal yardımda bulunmuş, diğer bir ifade ile sübvansiyon uygulamış olmaktadır.

İndirimli orana tabi mal ve hizmet satın alanlar bu uygulamadan memnun olurken üreticiler ve alım satıma aracılık eden tacirler söz konusu KDV’nin bir kısmını veya tamamını uzun süre üzerlerinde mali bir yük olarak taşımak zorunda kalmaktadır. Yazımızın aşağıdaki bölümlerinde bu konunun detaylarına yer vereceğiz.

II- KDV İADE SÜRECİ NASIL İŞLEMEKTEDİR?

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29. maddesinin ikinci fıkrasına göre, “Bir vergilendirme döneminde indirilecek katma değer vergisi toplamı, mükellefin vergiye tâbi işlemleri dolayısıyla hesaplanan katma değer vergisi toplamından fazla olduğu takdirde, aradaki fark sonraki dönemlere devrolunur ve iade edilmez. Şu kadar ki, 28. madde uyarınca Cumhurbaşkanı tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup indirilemeyen ve tutarı Cumhurbaşkanınca tespit edilecek sınırı aşan vergi, bu mükelleflerin vergi ve sosyal sigorta prim borçları ile genel ve katma bütçeli idareler ile belediyelere olan borçlarına ya da döner sermayeli kuruluşlar ile sermayesinin % 51’i veya daha fazlası kamuya ait olan veya özelleştirme kapsamında bulunan işletmeler ile organize sanayi bölgelerinden temin ettikleri mal ve hizmet bedellerine ilişkin borçlarına mahsuben ödenir. Ancak mahsuben iade edilmeyen vergi, Maliye Bakanlığı’nca belirlenen sektörler, mal ve hizmet grupları ve dönemler itibarıyla yılı içinde nakden iade edilebilir. Yılı içinde mahsuben iade edilemeyen vergi izleyen yıl içinde talep edilmesi şartıyla nakden veya mükellefin yukarıda sayılan borçlarına mahsuben iade edilir. (…..)  Maliye Bakanlığı, bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”