Yazar: Fırat İNSEL*

E-Yaklaşım / Aralık 2024 / Sayı: 384

I- GİRİŞ

2012 yılında 6322 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde yapılan düzenlemeyle, Türkiye’de yerleşmiş olmayanlara Türkiye’den verilen ve yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmetlerinden elde edilen kazancın % 50’sinin beyanname üzerinde gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirimi öngörüldü. 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1 (ğ) maddesi uyarınca; Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı’nca belirlenen mesleki eğitim alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili Bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın yüzde 50’si kurum kazancından indirilebilmekteydi. 7491 sayılı Kanunla indirim oranı yüzde 80’e çıkarılmıştır. Kanun kapsamında verilen hizmetten yurt dışında yararlanılmış olması gerekir. Diğer bir ifadeyle, yurt dışı mukimi için verilen hizmetin, bu kişilerin Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgisinin olmaması gerekmektedir.

2016 yılında 6728 sayılı Kanun’la, madde kapsamındaki hizmetlere; ürün testi, sertifikasyon, veri işleme ve veri analizi hizmetleri eklendi. 2023 yılında 7491 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle de; 

. Yukarıda sayılan faaliyetlerden elde edilen kazançlara uygulanan istisna oranı % 50’den % 80’e çıkartılırken, 

. Kazancın elde edildiği yıla/hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihe kadar tamamının Türkiye’ye transfer edilmesi şartı getirildi. 

Değişiklik, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girdi. Dolayısıyla yeni düzenleme, içinde bulunduğumuz beyan döneminde verilen gelir vergisi beyanlarında ve Nisan ayında verilecek kurumlar vergisi beyanlarında da uygulanacak. 

İndirim koşulları neler? 

Kapsama giren hizmetlerden elde edilen kazançlarda indirimden yararlanabilmek için; 

. Hizmetin, esas faaliyet konuları arasında olması ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişi ve kurumlara sunulması,

. Hizmet karşılığında faturanın yurt dışı mukimi kişi veya kurum adına düzenlenmesi,

. Türkiye’den verilen hizmetten münhasıran yurt dışında yararlanılması ve 

. Kazancın tamamının elde edildiği yıla/hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi, 

gerekiyor. 

II- HİZMET İHRACININ ŞARTLARI

A- MÜŞTERİNİN YURT DIŞINDA OLMASI 

İndirimden yararlanabilmek için, müşterinin yurt dışında olması, faturanın da yurt dışında yerleşik kişi veya kurum adına düzenlenmesi gerekiyor. 

Bu çerçevede örneğin, yurt dışında bulunan büyükelçilik binalarına ilişkin mimari projelerin çizimi hizmeti, esas itibarıyla Türkiye Cumhuriyeti Devletine verildiğinden, bu işten elde edilen kazanç için indirim uygulaması yapılamıyor (09.05.2016 tarih ve 53061 sayılı özelge.). 

B- HİZMETTEN YURT DIŞINDA YARARLANILMASI 

İndirimden yararlanabilmek için, verilen hizmetten yurt dışında yararlanılmış olması, yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurum için verilen hizmetin, bu kişilerin ve/veya kurumların Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgisinin olmaması gerekir. 

Bu çerçevede örneğin; 

. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen, yurt dışında mukim bir kurum liderliğinde konsorsiyum tarafından Türkiye’de yürütülen proje kapsamında, söz konusu kuruma verilen tasarım ve mühendislik hizmetinden yurt dışında yararlanılmadığından, (14.07.2014 tarih ve 716 sayılı özelge.) 

. Yurt dışında bulunan müşteriye, müşterinin Türkiye’de satın alacağı ürünlerin ihraç edilmeden önce kalite kontrol işlemi yapılması, bu işlem sonucunda müşteriye rapor hazırlanması, müşterinin de bu rapor doğrultusunda ürünlerin satın alma işini gerçekleştirmesi hizmeti, münhasıran yurt dışında yararlanılan bir hizmet olmadığından, (12.04.2017 tarih ve 101659 sayılı özelge.)

indirim uygulamasından yararlanılması mümkün değil. 

C- ELDE EDİLEN GELİRİN DÖVİZ CİNSİNDEN OLMASI VEYA YURDA GETİRİLİP GETİRİLMEMESİ ÖNEMLİ Mİ? 

İndirimden yararlanabilmek için, madde kapsamında elde edilen gelirin döviz veya Türk lirası olması önemli değil. Her iki durumda da indirimden yararlanılabilir (03.02.2023 tarih ve 166967 sayılı özelge.). 

Yukarıda belirttiğim üzere, 2023 yılında yapılan değişiklikle indirim, kazancın elde edildiği yıla/hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihe kadar tamamının Türkiye’ye transfer edilmesi şartına bağlandı. 

Yapılan değişiklik kapsamında, 2023 yılı beyannamesinde indirimden yararlanabilmek için, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar kazancın tamamının Türkiye’ye getirilmesi şart. 

D- SERBEST BÖLGEYE VERİLEN HİZMETLERDEN ELDE EDİLEN KAZANÇ İÇİN İNDİRİM YAPILABİLİR Mİ? 

İndirimden, Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan hizmetlerden elde edilen kazançlarla sınırlı yararlanılabiliyor. 

Serbest Bölgeler yurt dışı sayılmadığından, Serbest Bölgelere ve Serbest Bölgelerde faaliyette bulunanlara verilen hizmetler nedeniyle elde edilen kazançlar için indirimden yararlanmak mümkün değil (03.01.2024 tarih ve 3211 sayılı özelge.).

E- HİZMET İHRAÇ EDEN KURUMLARDA 5 PUAN İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI NASIL YAPILACAKTIR? 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesi hükmü gereği, ihracat yapan kurumların, ihracattan elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı, 5 puan indirimli uygulanıyor.

Hizmet ihracından elde edilen kazancın % 80’lik kısmının kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alındığı kurumlarda, hizmet ihracından elde edilen kazanç tutarının tamamına 5 puan indirimli kurumlar vergisi oranı uygulanması söz konusu değil. Bu durumda indirimli oran sadece hizmet ihracından elde edilen kazancın, indirime konu edilen kısmı düşüldükten sonra kalan kısmına uygulanabilir.

İndirimden yararlanılan kazanç ile ilgili olarak yurtdışında ödenen vergilerin tamamı Türkiye’de mahsup edilebilir mi?