Yazar: Sevgi ÜVEDİ*

E-Yaklaşım / Şubat 2024 / Sayı: 374

I- GİRİŞ

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında olanlar sağlık hizmeti alabilmek için ya 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi, (b) bendi veya (c) bendi kapsamında zorunlu sigortalı olmak ya da bu kişilerin bakmakla yükümlüsü olmak gerekiyor. Emekliler ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler de yine SGK üzerinden sağlık hizmeti alabilmektedirler.

Bunların dışında herhangi bir işte çalışmayan, emekli olmayan veya bakmakla yükümlü sıfatı bulunmayanlar için zorunlu olarak genel sağlık sigortası (GSS) tescili yapılarak kişilerin sağlık hizmetlerinden faydalanmaları sağlanıyor. Kişi başına geliri hane halkının asgari ücretin 3’te 1’inden az olanlardan ise herhangi bir prim alınmadan sağlık hizmeti verilmekte olup, bu primler Hazine’den karşılanıyor.

Bu makalemizde, genel sağlık sigortası kapsamında olanlardan prim borçları terkin edilenler hakkında bilgi verilecek, ayrıca terkin ve zaman aşımı kavramları üzerinde durulacaktır.

II- GSS PRİM BORÇLARININ TERKİN EDİLMESİ

5510 sayılı Kanun’un 92. maddesinde, kısa ve uzun vadeli sigorta kapsamındaki kişilerin sigortalı ve genel sağlık sigortalısı olması, genel sağlık sigortası kapsamındaki kişilerin ise genel sağlık sigortalısı olması zorunlu olduğu, Kanun’un 62. maddesinde ise bu Kanun gereğince genel sağlık sigortasından sağlanacak sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan yararlanmak, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için bir hak, Kurum için ise bu hizmet ve hakların finansmanını sağlamak bir yükümlülüktür. Sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan genel sağlık sigortalısı ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler yararlandırılır. Bu Kanun kapsamındaki kişilere sağlanacak sağlık hizmetleri ve diğer haklar ile kişilerden alınan primlerin tutarı arasında ilişki kurulamaz, hükümleri yer almaktadır.

22.01.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre genel sağlık sigortası ve Bağ-Kur prim borcu olanlar 31.12.2021 tarihine kadar sağlık hizmetlerinden faydalandırılmıştı. Uygulama, devlet hastaneleri ve devlet üniversitesi hastanelerinde geçerli iken, prim borcu olan vatandaşlar 31.12.2021 tarihine kadar sağlık hizmeti almaya devam ettirilmişti. Son olarak Cumhurbaşkanı kararı doğrultusunda genel sağlık sigortalılarının 31 Aralık 2024 tarihine kadar sağlık hizmetlerinden yararlanabileceklerine yönelik düzenleme yapılmıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nca finansmanı sağlanacak sağlık hizmeti ve hakların belirlenmesi açısından genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu kapsamda olan kimseler genel sağlık sigortası çatısı altına alınmakta, bu suretle ancak sağlık hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmaktadır. 31.12.2024 tarihine kadar genel sağlık sigortası prim borcu bulunan genel sağlık sigortalıları ile Bağ-Kur’a kayıtlı olan sigortalılar herhangi bir prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın sağlık hizmetlerinden yararlandırılacaktır.

7429 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunda yapılan düzenleme ile 01.01.2013 tarihinden önce 60. maddenin birinci fıkrasının (d) ve (g) bendi ile yedinci fıkrası (Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrenciler hariç) kapsamındaki genel sağlık sigortalılarının genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı gibi feri alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilmiş ve bu maddenin yayımlandığı tarihe kadar söz konusu süreler için ödenmiş olan primler de iade ve mahsup edilmemişti.

28.12.2023 tarihli ve 32713 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7491 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanuna eklenen Geçici 100. maddede; “Bu Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında 01.01.2014 öncesine ait olup ödenmemiş genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı gibi feri alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilir. Bu maddenin yayımlandığı tarihe kadar söz konusu süreler için ödenmiş olan primler iade ve mahsup edilmez.” hükmü yer almaktadır.

7429 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunda yapılan söz konusu düzenleme ile 01.01.2013 tarihinden önce 5510 sayılı Kanun’un 60/g, 60/d ve 60/7 kapsamında tahakkuk etmiş olan primler borç olmaktan çıkarılarak 01.01.2013 tarihinden önceki prim borçları terkin edilmiş iken 7491 sayılı Kanunla sadece 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında 01.01.2014 öncesine ait olup ödenmemiş genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı gibi feri alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilmiştir.

III- KURUM ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI

5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde; Kurum’un prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbi olduğu, Kurum’un prim ve diğer alacaklarının; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile Kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımının on yıl olarak uygulanacağı, bu alacaklar için 89. madde gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammının, 88. maddede belirtilen ödeme süresinin son gününü takip eden günden itibaren uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Maddede ayrıca, zamanaşımından sonra yapılan ödemelerin kabul edileceği, Ancak, 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendine tâbi sigortalıların zamanaşımı nedeniyle prim ödenmeyen sürelerinin, sigortalılık süresinden sayılmayacağı, bu süreye ilişkin sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin düşeceği öngörülmüştür.

IV- SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde zamanaşımı süresinin on yıl olarak uygulanacağı zamanaşımı süresinden sonra yapılan ödemelerin ise kabul edileceği öngörülmüştür. 7429 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile genel sağlık sigortalarının 01.01.2013 tarihinden önceki prim borçlarının terkin edilmesine imkân tanınmıştır. 01.01.2013 tarihinden önceki genel sağlık sigortası prim borçları esasen 5510 sayılı Kanun’un 93. maddesi kapsamında zamanaşımına giren borçlardan olmakla birlikte, bu borçların zamanaşımına sokulmayarak terkin edilmesi, bir daha bu borçların tahsili cihetine gidilemeyeceği anlamını taşımaktadır.

7429 sayılı Kanunla 01.01.2013 tarihinden önce 5510 sayılı Kanun’un 60. maddenin birinci fıkrasının (d) ve (g) bendi ile yedinci fıkrası (Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrenciler hariç) kapsamındaki genel sağlık sigortalılarının genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının tahsilinden vazgeçilmiş iken 7491 sayılı Kanunla sadece 60. maddenin birinci fıkrasının (d) bendine tabi genel sağlık sigortalılarının 01.01.2014 tarihinden önceki ödenmemiş genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının tamamının tahsilinden vazgeçilmiştir.

Bu sürelerde borcu olanlar için hastanelerde provizyon alırken bu borçların ödenip ödenmediği sorgulanmayacaktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 5510 sayılı Kanun’un 93. maddesi kapsamında zamanaşımına girecek olan genel sağlık sigortası borçlarının ilgili kanunlarla 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici maddelerle terkin edilmiş olması, bu borçların bir daha tahsil edilemeyeceği anlamına gelmektedir.

Kurum’un bu tür borçların zamanaşımına girmeden icraen de olsa tahsili cihetine gitmesi, terkin yöntemiyle borcun tahsilinden vazgeçmemesine yönelik tedbirler almasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.