Yazar: Harun ORDU*
I-
GİRİŞ
Ev hizmetlerinde çalıştırılanlar 506
sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu döneminde ücretle ve sürekli çalışanlar hariç
sigortalı sayılmamıştır. 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdiğinde bu uygulamayı
değiştirmemiştir. Her iki düzenlemede de “ücretle
ve sürekli” çalışmanın tanımı yapılmadığından uygulamada bu hususun tespiti
hep problem olmuş uygulama ancak yargı kararları doğrultusunda şekillendirilmeye
çalışılmıştır. Ancak 5510 sayılı Kanuna 10.09.2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanun’un
55. maddesi ile Ek 9. madde eklenmiştir(1). Düzenleme ile Ev hizmetlerinde 10
günden fazla çalıştırılanların zorunlu olarak sigortalı olması gerektiği kabul
edilmiş, 10 günden az çalışanların ise kendilerini sigortalı olarak bildirmelerine
imkân sağlanmıştır. Öte yandan yeni düzenleme ile 5510 sayılı Kanun’un
sigortalı sayılmayanların düzenlendiği 6. maddesi arasında mübayenet
oluştuğundan 10.09.2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanun’un 40. maddesiyle, bu
maddede yer alan “ücretle ve sürekli
olarak çalışanlar hariç” ibaresi de 01.04.2015 tarihinde yürürlüğe girmek
üzere “Kanun’un Ek 9. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında sigortalı olanlar
ile ücretle aynı kişi yanında ay içinde 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar
hariç” şeklinde değiştirilmiştir.
Ek 9. madde ile ev hizmetlerinde 10 günden az süre ile çalıştırılanlarla ilgili olarak, çalıştıranlarca iş kazası ve meslek hastalığı primi ödenmesi gerektiği belirtilmiş olup aynı düzenlemede ev hizmetlerinde 10 günden az süre ile çalıştırılanları çalıştıranların Kanun uygulamasında işveren olarak kabul edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. Düzenleme ile çalıştıranlara iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeme zorunluluğu getirilmesine rağmen çalıştırılanların Kuruma bildirilmesi ile ilgili olarak çalıştıranlara açık bir yükümlülük getirilmemiş olması ve bu kişileri çalıştıranların işveren sıfatının olmadığının vurgulanması hükmün uygulaması konusunda ciddi çelişkiler oluşturmuştur.
II- EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞTIRILANLARLA İLGİLİ OLARAK 01.04.2015
TARİHİNDEN ÖNCEKİ UYGULAMA
“506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun
mülga 3. maddesi sigortalı sayılmayanları düzenlemiş ve Kanun’un 3. maddesinin
I/D bendinde, ev hizmetlerinde çalışanların tamamı sigorta kapsamı dışında tutulmuştur.
Başlangıçta ev hizmetlerinde sürekli veya süreksiz çalışanların tümü 506 Sayılı
Kanun kapsamı dışında tutulmuş iken, 506 Sayılı Kanun’un mülga 3. maddesinin
1/D bendinde 11.08.1977 tarihli 2100 Sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle ev
hizmetlerinde ücretle ve sürekli çalışanlar sosyal sigorta kapsamına dahil edilerek,
sigortalı sayılmışlardır.
01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda ise
sigortalı sayılmayanlar 6. maddede de düzenlenmiş olup, 6. maddenin c bendine
göre, “Ev hizmetlerinde süreksiz olarak çalışanlar ile ev hizmetlerinde hizmet
akdi ile sürekli çalışmasına rağmen, haftalık çalışma sürelerinin 4857 Sayılı
İş Kanunu’nda belirtilen sürelerden az olması nedeniyle, aylık kazançları prime
esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olanlar” sigortalı sayılmamış
iken 17.04.2008 tarih ve 5754 Sayılı Kanun’un 4. Maddesiyle 5510 Sayılı
Kanun’un 6. Maddesinin c bendi “Ev hizmetlerinde çalışanlar (ücretle ve sürekli
olarak çalışanlar hariç)” şeklinde değiştirilmiştir.”(2)
III- EV
HİZMETLERİNDE ÇALIŞTIRILANLARLA İLGİLİ OLARAK 01.04.2015 TARİHİNDEN SONRAKİ
UYGULAMA
6552 sayılı Kanun’un 55. maddesiyle 5510 sayılı Kanun’a “ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı” başlıklı ek 9. madde ilave edilmiş ve bu düzenleme 01.04.2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Buna paralel olarak 10.09.2014 tarihli ve 6552 Sayılı Kanun’un 40. maddesiyle 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun sigortalı sayılmayanları düzenleyen 6. maddesinin c bendinde yer alan “(ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç)&rd…