Yazar: Faruk AK*

E-Yaklaşım / Mayıs  2023 / Sayı: 365

I- GİRİŞ

Dijitalleşme kavramı 21. yüzyılda sıklıkla kullandığımız ve işittiğimiz kavramlardan biri haline gelmiştir. Gelişen teknolojilerle birlikte kamu, özel, gerçek veya tüzel kişi ayrımı olmaksızın toplumdaki tüm aktörlerin dijitalleşmesi günümüzde hızına yetişilemeyecek derecede artmıştır. Dijitalleşme paralelinde verilerin paylaşımı, işlenmesi, saklanması ve kayıtlardan silinmesi hem özel hem de kamu kurumları açısından önemli hale gelmiştir. Yaşanan değişimler kamu kurumlarının da dijital dönüşümünü zorunlu kılmıştır. İşte Hazine ve Maliye Bakanlığı da dijital dönüşüm amacıyla ve ihtiyaçlar doğrultusunda elektronik veri ibraz sistemini (e-Viz) hayata geçirmiştir. Bu doğrultuda makalemizin ilerleyen bölümlerinde elektronik veri ibraz sisteminin (e-Viz) ne olduğuna, bu sistemin yasal ve idari altyapısına, tarafları bağlayıcılığına, elektronik veri ibraz sisteminin uygulama aşamasında tarafların karşılaşabilecekleri muhtemel problemlere ve bu problemlere ilişkin değerlendirmeler ile önerilere değinilecektir.

21. yüzyılda ticari teşebbüs kurmanın veya ticari faaliyetlerde bulunmanın nispeten kolaylaşması artan nüfus ve bu nüfusun ihtiyaçlarının çeşitlenmesi ile doğru orantılı olarak ticari teşebbüslerin sayısı da artmıştır. Ticaretin geleneksel pazaryerlerinden sanal pazaryerlerine hızlı bir şekilde kayması, ticari teşebbüslerin niteliklerini de etkilemiştir. Sanal pazaryerlerin organik veya inorganik olarak büyümesi, ulusal sınırların aşılıp uluslararası piyasalara eskiye nazaran çok daha kolay ulaşılması ticari işlemlerin kamu otoritelerince zamanında ve efektif şekilde denetlenmesini güçleştirmiştir. Veri ve bilgi paylaşımının hızlı ve kolayca gerçekleştirilmesi, hem mükelleflerin denetleneme/inceleme sürecini daha kısa sürede tamamlamasını hem de kamunun varsa vergi gelirlerini süresinde tahsil etmesi açısından önemli hale gelmiştir. Bu doğrultuda kamuda, mükelleflerin interaktif ve anlık şekilde verilerini paylaşarak ticari faaliyetlerini aksatmadan inceleme süreci geçirmesi amacıyla birçok uygulamayı yasal altyapısını da oluşturarak faaliyete geçirmektedir. İşte makale çalışmamızda elektronik veri ibraz sistemi (e-Viz) uygulaması da vergi incelemesi süreçlerini kolaylaştırmak amacıyla tarafların kullanımına sunulmuştur. Makalemizin de konusunu teşkil eden, elektronik veri ibraz sisteminin (e-Viz) ne olduğu, hukuki boyutu, taraflara yüklediği sorumluluklar ve uygulamada yaşanması muhtemel problemler ve problemlerin çözümüne ilişkin önerilerimiz açıklanmaya çalışılacaktır.

II- ELEKTRONİK VERİ İBRAZ SİSTEMİ (e-VİZ) NEDİR?

Elektronik veri ibraz sistemi (e-Viz), en genel tanımıyla elektronik defter ve belgeler ile elektronik ortamda tutulan ve üretilen diğer belgelerin, dokümanların incelemeyi yürüten Vergi Müfettişine elektronik ortamda ibrazını/sunulmasını ve sağlayan sistemdir([1]).

Elektronik Veri İbraz Sistemi (e-Viz) Mükellef Kullanım Kılavuzu’nda da açıklandığı üzere bu sistem mükelleflere bazı avantajlar ve kolaylıklar sağlamaktadır. Kısaca bu sistemin mükelleflere sağladığı avantajları ve kolaylıkları aşağıdaki gibi örneklendirebiliriz([2]