Yazar: Burak ÖZBEK*

I- GİRİŞ

Yeni bir ekonomi modeli olarak karşımıza çıkan e-ticaret küresel ölçekte yaşanan gelişmelere paralel olarak, ülkemizde de ekonomik hacmini gün geçtikçe artırmaktadır. Genel ticaret hacmi içerisinde önemli bir payı olan e-ticaretin hızla büyüyen yapısına bağlı olarak gelişen ödeme yöntemleri ise sektörü kullanan tüketiciler kadar çeşitlidir.

Makalemizde tüketiciye teslimat anında ödeme imkânı sunan “kapıda ödeme yöntemi” 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu özelinde muafiyet ve belge düzeni çerçevesinde sınırlandırılarak değerlendirilmiş ve farklı örnekler üzerinden incelenmiştir. Ayrıca yöntemin yarattığı kayıt dışılık ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde ele alınıp açıklanarak sunulan çözüm önerileri ile bertaraf edilmeye çalışılmıştır.

Yeni bir iş-ticaret modeli olarak karşımıza çıkan e-ticaret: mal ve hizmetlerin elektronik ortamda satılması olarak tanımlanabilir. Elektronik ortamda yapılan satışlar maddi bir ürün satışı olmakla birlikte maddi varlığı bulunmayan dijital ürün satışı (uzaktan eğitim programları, web sitesi hazırlanması vb.) olarak da karşımıza çıkmaktadır.[1]

İnternet, dünya çapında insanları ve işletmeleri birbirine bağlamak için sınırsız bir kapasite sağladığından, e-ticaret işlemlerinin de temelini oluşturur. Tüketicilerin geniş bir ürün yelpazesine erişmesi, fiyat karşılaştırması yapabilmesi, tüketici yorumlarına ulaşabilmesi gibi imkânlar e-Ticareti cazip hale getirerek yaygınlaştırmaktadır.

İşletmeler de gelişen bu ticaret modeline uyum sağlayarak dijital ortamlarda çalışıp müşterilerle çevrimiçi etkileşime girmektedir. “Yeni ekonomi” olarak da adlandırabileceğimiz bu sistem her geçen gün gelişen yapısı sayesinde ekonomik büyüklüğünü artırmaktadır.

Global Payments Report 2021[2] araştırmasına göre; küresel e-Ticaret 2020’de 4,6 trilyon ABD dolarına ulaşarak, 2019 yılına göre %19 oranında bir artış göstermiştir.

Ticaret Bakanlığı’nın 2020 yılı e-Ticaret verilerine bakıldığında ise; ülkemizdeki e-Ticaret hacminin 226.2 milyar TL değerinde olduğu, geçen yılki e-ticaret hacmi ile karşılaştırıldığında (136 milyar TL) bu değerin %66 oranında artış gösterdiği görülmektedir.

Türkiye’de e-Ticaret sektörü, yaşanan küresel gelişmelerden ve ülke ekonomisindeki döviz kuru dalgalanmalarından etkilenmiş görünse de, Covid-19 salgınının da etkisi göz önüne alındığında e-ticaret işlemlerinde bir önceki yıla göre büyüme trendi devam etmiştir.

Sektörün hızla büyüyen yapısına paralel olarak gelişen ödeme yöntemlerine baktığımızda ise; dünyanın her yerinde tüketicilere çeşitli imkânlar sunulduğu bilinmektedir. Ödeme yöntemlerinin; alışkanlıklarımızdan, kültürel değerlerimize, sunulan teknolojik hizmetlerden, ekonomik ve politik koşullara uzanan bir kaynağının bulunduğunu ifade edebiliriz. Kısacası ödeme yöntemleri sektörü kullanan kişiler kadar çeşitli hale gelmiştir.

Ödeme yöntemlerini 3 ana başlık altında aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1- Kartlı İşlemler

2-…