Yazar: Burcu ŞENSOY*

I- GİRİŞ

Vergi indirimi, emeklilik, sosyal yardımlardan faydalanma konusunda mevzuatta bazı düzenlemeler yer almaktadır ve bu düzenlemeler engelli bireyler için büyük kolaylık sağlamaktadır. 

Engellilerin temel hak ve özgürlüklerden faydalanmasını teşvik ederek toplumsal hayata diğer bireylerle eşit koşullarda tam ve etkin katılımlarının sağlanması ve engelliliği önleyici tedbirlerin alınması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını teminen Engelliler Hakkında Kanun 01.07.2005 yılında 5378 Kanun numarası ile yürürlüğe girdi. Engelli raporlarında erişkin ve çocuklar için yapılan değişiklik sonucu değişikliklere dair Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ise 20 Şubat 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

II- MEVZUATTA YAPILAN DÜZENLEMELER

Kanun’da fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen birey engelli olarak tanımlanmaktadır.

Kanun’un beşinci maddesinde bireyin engelliliğini ve engellilikten kaynaklanan özel ihtiyaçlarını belirleyen derecelendirmeler, sınıflandırmalar ve tanımlamalarda uluslararası temel yöntemlerin esas alınacağı belirtilmektedir. Engellilik durumunun tespit ve uygulama esasları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın görüşleri de alınarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı birlikte yönetmelikle düzenlemeleri belirler.

Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelikte özel gereksinimi olan çocuklara ilişkin, sınıflandırma sisteminde işlevsellik yeti yitimi ve sağlığın uluslararası sınıflandırmasının temel alındığı görülmektedir. Öncelikle yapılan değişiklik, çocuklarda engel oranı yerine “Özel Gereksinimi Vardır” ifadesine yer verilerek ayrıca raporun ismi Çocuklar için Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER) olarak düzenlendi. Bu raporlar 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesine ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanunu’na göre yapılacak işlemlerde kullanılmaktadır. 

ÇÖZGER raporu Gelir Vergisi Kanunuyla ilgisi nedeniyle insan kaynakları çalışanlarını ve bordro düzenleyenleri de ilgilendirmektedir. Gelir Vergisi Kanunu’na göre çalışanın kendisinin yanı sıra bakmakla yükümlü olduğu bireyin de engelli olması halinde ücret gelirinden engelli indirimi hakkı bulunmaktadır. Çalışanların kendisinde olduğu gibi çalışma gücünün asgari % 80’ini kaybetmiş olan I. Derece; % 60-79 arasında kaybetmiş olan II. Derece; % 40-59 arasında kaybetmiş olanlar da III. Derece engelli olarak değerlendirilmekte ve bu raporlar çalışanlar tarafından gelir vergisi indirim hakkından faydalanmak için kullanılabilmektedir. 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre, gelir vergisi indirimine esas olmak üzere düzenlenen raporlarda, raporu düzenleyen sağlık kurum ve kuruluşları tarafından işverenin bulunduğu yerdeki İl Vergi Dairesi Başkanlığına, Vergi Dairesi Başkanlığı olmayan illerde ise İl Defterdarlığına gönderilen ÇÖZGER esas alınmaktadır.

III- MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ DOĞRULTUSUNDA ÇÖZGER RAPORUNUN DÜZENLENMESİ

18 yaş altındaki çocukların engellilik durumlarının değerlendirilmesi amacı ile oluşacak olan…