Yazar: Yasin KULAKSIZ*

E-Yaklaşım / Mart 2024 / Sayı: 375

I- GİRİŞ

Numarataj belgesi ve buna yönelik işlemler, belediye mücavir alan sınırları içerisinde bulunan meydan, bulvar, cadde, yol, sokaklar ile bunlara cephesi bulunan yapılara adres tespiti yapılıp, herhangi bir toprak parçası veya binanın coğrafi konumunu ve işlev açısından tanımlanmasını sağlamaktır. Numarataj işlemi sayesinde binaların ve adreslerin belirli bir düzene göre sıralanması ve tanımlanması sağlanır. Numarataj ayrıca, bir bölgede yeni binaların inşa edilmesi veya mevcut binaların yıkılması veya yeniden düzenlenmesi durumunda da gereklidir. Numarataj bilgileri genellikle belediyeler veya ilgili kamu kurumları tarafından sağlanır. 

Dini tesis alanı ise cami, kilise, sinagog, havra, cem evi gibi ibadete açık dini tesisler ile bunların zorunlu müştemilatlarının bulunduğu alanlar şeklinde tanımlanmaktadır. Müştemilatta yer alan dükkân veya işyerinden elde edilen giderler genelde ibadethanenin giderlerini karşılamak üzere kullanılır. Bu şekilde inşa edilen alanların faaliyete geçmesi için gereken numarataj işlemlerine ilişkin mevzuatta yer hususlar yazımız içerisinde incelenecektir.

II- DİNİ TESİS ALANLARININ NUMARATAJ İŞLEMLERİ

Belediyeler, şehirlerimizin yönetimi ve vatandaşların ihtiyaçlarının karşılanması için önemli bir role sahiptir. Belediyelerin sağladığı hizmetler arasında, şehir planlaması, altyapı çalışmaları, çevre düzenlemesi, park ve bahçelerin bakımı gibi birçok konu yer alır. Bunun yanı sıra, numarataj belgesi de belediyeler tarafından verilen önemli bir hizmettir. 

Belediyelere ait bölgelerde bulvarlarda, meydanlarda, yol, cadde ve sokaklarda bulunan, binaların adresini bulma konusunda işe yarayan mavi plakalara, levhalara numarataj denir. İl, ilçe, mahalle, bulvar, köy, meydan, sokaklar, yollar ve caddelere isim ve numara yazılması zorunludur. Bu nedenle numarataj zorunlu bir uygulamadır. Meydan, mahalle, bulvar, sokaklar ve caddelerin numarataj levhaları hiç değişmeyecek şekilde tanıtılır ve numarası yazılır. Belediye sınırlarında bulunan isim ya da numaralar sadece bir defa olmak üzere birden fazla başka yerlere verilmemektedir.

Numarataj belgeleri şu yerlerde kullanılabilir; Proje, inşaat, iskân, ruhsatsız yerler, kısmi iskân, yanan yıkılan yerler, yapı kayıt belgeli, metruk bina, ikamet harici binalar, depolar, diğer kısa süreli konaklama, garaj binaları, halka açık ikamet yerleri, ibadet veya dini faaliyetler, ikamet amaçlı binalar, ikamet harici binalar, kamu eğlence binaları, Kamu Güvenliği ve Savunma, mesken, müze ve kütüphaneler, ofis ve işyeri, okul üniversite araştırma, ortak alan, otel, sağlık ve bakım kuruluşları, sanayi, spor, tarihi ve koruma altındaki abideler, tarım ve hayvancılık, toptan ve perakende ticaret, ulaşım ve iletişim.

Numarataj başvuruları için istenen belgeler şu şekildedir.

. Numarataj belgesi için dilekçe,

. Binanın olduğu tapu belgesi ve fotokopisi,

. Binayı kullanmak için gerekli izin belgeleri,

. Kiracı Numarataj belgesi alacak ise kira kontratı ve fotokopisi,

. Numarataj harç bedeli ödendiğine dair belge.

Öte yandan, Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğine göre “sosyal altyapı alanları”, birey ve toplumun kültürel, sosyal ve rekreatif ihtiyaçlarının karşılanması ve sağlıklı bir çevre ile yaşam kalitelerinin artırılmasına yönelik kamu veya özel sektör tarafından yapılan eğitim, sağlık, dini, kültürel ve idari tesisler, açık ve kapalı spor tesisleri ile park, çocuk bahçesi, oyun alanı, meydan, rekreasyon alanı gibi açık ve yeşil alanlara verilen genel isimdir. Dolayısıyla dini tesis alanı sosyal altyapı alanı olarak kabul edilir.

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 4. maddesinin birinci fıkrasının (ğğ) bendinde “İbadet yeri: İbadet etmek ve dini hizmetlerden faydalanmak amacıyla insanların toplandığı tesisler ile bu tesislerin külliyesinin, dinî tesisin mimarisiyle uyumlu olmak koşuluyla dinî tesise ait; lojman, kütüphane, aşevi, dinlenme salonu, taziye yeri, yurt ve kurs yapısı, gasilhane, şadırvan ve tuvalet gibi müştemilatların, açık veya zemin altında kapalı otoparkın da yapılabildiği alanlar” olarak tanımlanmış, 19/1(ı) maddesinde “İbadet yeri: İbadet yerlerinde cami/mescit vasfı ve görünüşünün önüne geçmemek, gürültü ve kirlilik oluşturmamak, imalâthane niteliğinde olmamak, gayrı sıhhi özellik taşımamak ve giriş-çıkışları ibadet yerinin girişlerinden ayrı olmak kaydıyla Diyanet İşleri Başkanlığınca belirlenecek usul ve esaslara göre dini tesise hizmet veren ticari mekânlar yapılabilir. Bu mekânların, arazinin durumuna göre en fazla bir cephesinin açığa çıkması ve dini tesisin taban alanını geçmemesi esastır.“ hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Yönetmeliğin 69. maddesinin ikinci fıkrasında; “Bu Yönetmeliğin birinci, ikinci, altıncı, yedinci, sekizinci, dokuzuncu bölümleri, geçici maddeleri ile 19. ve 20. maddelerinde yer alan hükümler, planlarla ve ilgili idarelerce çıkarılacak yönetmeliklerle değiştirilemez ve planlarda bu hükümlere aykırı olarak getirilecek hükümler uygulanamaz…” hükmü yer almaktadır.

Dolayısıyla yukarıda yer verilen hükümler imar planları ve idare yönetmelikleri ile değiştirilemeyen hükümlerden olduğu için Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 19. maddesi uyarınca; cami vasfı ve görünüşünün önüne geçmemek, gürültü ve kirlilik oluşturmamak, imalathane niteliğinde olmamak, gayrısıhhi özellik taşımamak, giriş-çıkışları ibadet yerinden ayrı olmak, Diyanet İşleri Başkanlığı’nca belirlenecek usul ve esaslara uygun olmak ve dini tesisin taban alanını geçmemek kaydıyla dini tesis alanları içerisinde ticari mekan yapılması mümkündür.

Diğer taraftan, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 11. maddesi “01.07.2022 tarihine kadar yapı (inşaat) ruhsatı alınmış ve buna göre yapılmış olup, kullanma izni verilmeyen ve alınmayan yapılara; yol, elektrik, su, telefon, kanalizasyon, doğal gaz gibi alt yapı hizmetlerinden birinin veya birkaçının götürüldüğünün belgelenmesi halinde, ilgili yönetmelikler doğrultusunda fenni gereklerin yerine getirilmiş olması ve bu maddenin yayımı tarihinden itibaren başvurulması üzerine, kullanma izni alınıncaya kadar ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su ve/veya elektrik bağlanabilir. Bu kapsamda, ilgili belediyeden dağıtım şirketlerine elektriğin kesilmesi talebinin söz konusu olması halinde aboneliği iptal edileceğinden, su ve/veya elektrik bağlanması herhangi bir kazanılmış hak teşkil etmez. Ancak, yapı (inşaat) ruhsatı alınmış ve buna göre yapılmış olma şartı 31.12.2021 tarihinden önce yapılmış olan yapılarla ilgili olarak uygulanmaz. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan abonelikler de ait olduğu gruba dönüştürülür.” hükmünü,

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 57. maddesi