Belediye Şirketinde İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı

Yazar: Soner ALTAŞ*

E-Yaklaşım / Ocak 2024 / Sayı: 373

I- GİRİŞ

İç kaynaklardan sermaye artırımı, sermaye şirketlerinin sıklıkla başvurdukları yöntemlerden birisidir. Ülkemizde uzun yıllar boyunca uygulaması olmasına rağmen, mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda iç kaynaklardan sermaye artırım türüne dair açık bir düzenlemeye yer verilmemiş; uygulama öğretinin katkısıyla şekillenmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu([1]) (TTK([2]))’nda ise sermaye taahhüdü yoluyla sermaye artırımı, iç kaynaklardan sermaye artırımı ve şarta bağlı sermaye artırımı olmak üzere üç tür sermaye artırımına yer verilmiş ve Yasa’nın “İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı“ kenar başlıklı 462. maddesi bu konuya ayrılmıştır.

Bununla birlikte, limited şirketlere ilişkin 590. maddede kuruluş hükümlerine göndermede bulunulduğundan, doğrudan iç kaynaklardan esas sermaye artırımına yönelik bir hükme yer verilmemiş; anonim şirkette iç kaynaklardan sermaye artırımını düzenleyen 462’nci maddeye de yollama da bulunulmamıştır. Ancak, Ticaret Sicili Yönetmeliği’nin limited şirkette sözleşme değişikliklerine ilişkin hükümlerinden, iç kaynaklardan sermaye artırımının limited şirketlerde de uygulanacağı sonucunu çıkarmaktayız. İşte bu çalışmada, anonim şirket statüsündeki belediye şirketi özelinde olmak-limited şirket statüsündeki belediye şirketine de uygulanmak-üzere iç kaynaklardan sermaye artırımı yapılırken uyulacak kurallar ele alınmaktadır.

II- İÇ KAYNAKLARDAN SERMAYE ARTIRIMINA KARAR VERECEK ŞİRKET ORGANI

Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, halka açık olmayan anonim şirketler yönünden sadece esas sermaye sistemini kabul etmişti. TTK’da ise, esas sermaye sistemi ile birlikte kayıtlı sermaye sistemine de yer verilmektedir. Dolayısıyla, anonim şirket statüsündeki belediye şirketleri Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan izin alarak kayıtlı sermaye sistemine geçmeleri mümkündür. Bu çerçevede, iç kaynaklar kullanılarak yapılacak sermaye artırımına karar verecek organ, şirketin tabi olduğu sermaye sistemine göre değişir. Bir diğer deyişle, iç kaynaklardan sermaye artırımına, esas sermaye sistemine tabi olan anonim şirket statüsündeki belediye şirketinde genel kurulne tabi anonim şirket statüsündeki belediye şirketinde ise yönetim kurulu karar verir. Limited şirketin kayıtlı sermaye sistemini benimsemesi mümkün olmadığından, limited şirket statüsündeki belediye şirketinde iç kaynaklardan sermaye artırımına ise sadece genel kurul karar verebilir.

III- ÖNCEKİ SERMAYENİN ÖDENMİŞ OLMASI KOŞULUNUN ARANIP ARANMAYACAĞI HUSUSU

Uygulamada sermaye artırımı için kullanılan kaynaklar iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Mevcut ortakların taahhütlerini artırmak yahut yeni pay senetleri çıkarmak suretiyle yapılan sermaye artırımı “dış kaynaklardan esas sermaye artırımı” olarak adlandırılırken, sermaye artırımı için şirket mal varlığında bulunan bazı kaynakların kullanılması “iç kaynaklardan esas sermaye artırımı” olarak kabul edilmektedir([3]).

Mülga 6762 Türk Ticaret Kanunu (ETK([4]))’nun 391. maddesinde “Esas sermayeye karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri tamamen ödenmedikçe, umumi heyet yeni hisse senetleri çıkarmak suretiyle sermayenin artırılmasına karar veremez. Muhtelif imtiyazları haiz mütaaddit nevi hisse senedi sahipleri mevcut olduğu takdirde, umumi heyetin kararından ayrı olarak adı geçen nevilerden her birine ait hisse senedi sahiplerinin de hususi bir toplantı yaparak karar vermeleri şarttır. 389’uncu maddenin iki ve üçüncü cümlesi hükümleri bu toplantılar hakkında da tatbik olunur.” hükmü yer almakta idi. TTK’nın 456. maddesinin birinci fıkrasında ise “İç kaynaklardan yapılan artırım hariç, payların nakdi bedelleri tamamen ödenmediği sürece sermaye artırılamaz. Sermayeye oranla önemli sayılmayan tutarların ödenmemiş olması sermaye artırımını engellemez.” denilmiştir.

Böylece, TTK “sermaye artırımına gidilebilmesi için payların nakdî bedellerinin tamamen ödenmesi” hükmünü devam ettirmiş, iç kaynaklardan yapılan sermaye artırımlarına ilişkin istisnayı ise açıklığa kavuşturmuştur. Zira, ETK’nın 391. maddesi bu konuda bir ayrım yapmadığından, uygulamada zaman zaman iç kaynaklardan yapılan sermaye artırımlarında önceki sermayenin tamamen ödenmiş olmasının gerekip gerekmediğine dair tereddütler yaşanabilmekteydi. Bu itibarla, belediye şirketi tarafından iç kaynaklardan yapılacak sermaye artırımlarında, önceki sermayenin ödenmiş olup olmadığına bakılmaz; önceki sermayenin tamamı ödenmemiş olsa dahi iç kaynaklardan sermaye artırımına gidilebilir.