Yazar: Ufuk ÜNLÜ*
I-
GİRİŞ
Bilindiği üzere anonim şirket, “bir unvana sahip, esas sermayesi belirli
ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından ötürü yalnız mal varlığı ile ortaklarının
sorumluluğu, taahhüt etmiş oldukları sermaye payı ile sınırlı bulunan şirket” olarak
tanımlanmaktadır. Anonim şirketlerde yönetim kurulları yönetim ve temsil organı
olarak görev yaparlar. Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin şirketi
yönetmek, yönetim teşkilatını belirlemek, bütçeyi hazırlamak, yıllık
faaliyet raporunu düzenlemek, muhasebe ve finans denetimi yapmak, şirket
defterlerini tutmak gibi görev ve yetkileri bulunmaktadır ve bunları 6102
sayılı Türk Ticaret Kanunu ve şirket esas sözleşmesi uyarınca yerine getirmektedirler.
Yönetim kurulu üyeleri yukarıda
sayılan görevlerini yerine getirirken, özen ve bağlılık yükümlülüğüne uygun
hareket etmeli ve şirket menfaatleri kapsamında yetkilerini kullanmalıdırlar.
Yönetim kurulu üyelerinin yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal etmeleri halinde
uğranılan zarardan dolayı sorumlu olurlar. Bu sorumluluğun hukuki ve cezai
yönleri bulunmaktadır. Çalışmamız içerisinde yönetim kurulu üyelerinin vergi
hukukundan ve kamu alacaklarından doğan sorumlulukları üzerinde durulacak ve
söz konusu hususlar açıklanırken literatürdeki çalışmalardan ve yargı kararlarından
istifade edilecektir.
II-
YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN VERGİ HUKUKUNDAN DOĞAN SORUMLULUKLARI
Yönetim kurulu üyelerinin hukuki
sorumluluk halleri 6102 sayılı Kanun’un farklı maddelerinde birden fazla
şekilde düzenlenmiştir;
· Belgelerin ve beyanların kanuna
aykırı olmasından doğan sorumluluk (md. 549)
· Sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi (md. 550)
· Şirket ayınlarına değer biçilmesinde
yolsuzluk yapılmasından doğan sorumluluk (md. 551)
· İzinsiz olarak halktan para toplanmasından
doğan sorumluluk (md. 552)
· Yönetim kurulu üyelerinin kanundan
veya esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemelerinden doğan
sorumluluk ile görev ve yetki devri yaptıkları kişilerin işlemlerinden doğan sorumluluk
(md. 553)
Yönetim kurulu üyelerinin yukarıda
sayılan nedenlerden ötürü şirketi zarar uğratmaları halinde şirket veya pay
sahipleri, zararın tazminini yönetim kurulu üyelerinden talep edebilirler.
Şirketin yönetim kurulu üyelerinin eylemleri neticesinde zarara uğradığını
iddia edenler aynı zamanda bunu ispatlamakla yükümlüdürler.
Yönetim kurulu üyelerinin ilgili mevzuat
uyarınca vergi hukukundan kaynaklanan sorumlulukları bulunmaktadır. Öncelikle
her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle
ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve
her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, 6102 sayılı Kanuna göre açıkça
görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Anonim şirketlerde defter
tutma fonksiyonu, daha açık bir ifadeyle fiilen kayıtların işlenmesi, kişiye
bağlı bir görev ve yetki olmadığı için kayıtların bizzat sorumlular tarafından
yapılması, defterlerin sorumlularca bizzat tutulması anlamına gelmemektedir. Anonim
şirketlerde bu yükümlülük, yönetim kurulunun devredilemez yetkileri başlığı
altında sayılmıştır.
Yönetim kurulu üyelerinin özen borcundan diğer bir anlatıml…