E-Yaklaşım / Şubat 2025 / Sayı: 386
I- GİRİŞ
Sosyal güvenlik hakkı kapsamında gelir veya aylık almayan ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi zorunlu sigortalı olarak bir işte çalışanlar, nafaka bağlanmış veya nafaka bağlanması mümkün olanlar ile 2828 sayılı Kanuna göre harçlık ödenenler hariç olmak üzere muhtaç ve 65 yaşını doldurmuş Türk vatandaşlarına 2022 sayılı Kanun uyarınca aylık bağlanmaktadır. Bu aylık kamuoyunda 65 yaş aylığı olarak da bilinmektedir. 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ve 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları ile Engelli ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik([1]) ile bu kapsamda bağlanacak aylıklara ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Genel olarak 65 yaş aylığı ödeme göstergesi 7143 sayılı Kanun ile([2]) 1 Haziran 2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere (2.332)’den (4.387)’ye artırılmıştır. Son olarak 2025 yılı Bütçe Kanunu eki K Cetveli IV- Diğer Ödemeler bölümü 4. madde ile de 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’un 2. maddesinde yer alan (4.860) ve (3.240) gösterge rakamlarının 01.01.2025-31.12.2025 tarihleri arasındaki aylık ödeme dönemlerinde sırasıyla (5.253), (3.502) olarak uygulanması öngörülmüştür. Bu düzenlemeler uyarınca 65 yaşın altındaki Türk vatandaşlarına engel durumlarına göre de aylık bağlanabilmektedir.
Bu makalede 2025 yılında Bütçe Kanunu ve 2022 sayılı Kanun kapsamında bağlanacak aylıklara ilişkin usul ve esaslar ile tutarlarından bahsedilecektir.
II- 65 YAŞ AYLIĞI
Muhtaç olan Türk vatandaşlarından 65 yaşını doldurmuş olanlara aylık bağlanmasına ilişkin usul ve esaslara 2022 sayılı Kanun’un birinci maddesinde yer verilmiştir. Bu düzenleme gereğince;
. Sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne ad altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlananlar,
. Uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışanlar,
. Nafaka bağlanmış veya nafaka bağlanması mümkün olanlar,
. 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu hükümlerine göre harçlık ödenenler,
hariç olmak kaydıyla, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından muhtaç olduğuna karar verilen 65 yaşını doldurmuş Türk vatandaşlarına, muhtaçlık hâli devam ettiği müddetçe (4.387) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımından bulunacak tutarda aylık bağlanmaktadır. Bu aylık tutarı 1 Ocak – 30 Haziran 2025 dönemi için 4387 x 1,012556 katsayı = 4.442,08 liradır.
Bu şartlarını taşıyanlardan her ne nam altında olursa olsun kendisine ve eşine ait her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı asgari ücretin aylık net tutarının 1/3’ünden fazla olanlar ile aynı tutardan fazla gelir sağlaması mümkün olan kimseler muhtaç kabul edilmemekte ve kendilerine aylık bağlanmamaktadır. 65 yaşın tespitinde, doğum tarihlerinde yapılmış düzeltmeler nazara alınmamaktadır.
III- 2022 SAYILI KANUN KAPSAMINDA ENGELLİ AYLIĞI BAĞLANMASI
2025 sayılı Kanun’un 2. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca 65 yaşını doldurmamış olmasının yanı sıra;
. İlgili mevzuatı çerçevesinde alınacak sağlık kurulu raporu ile engelli olduklarını (En az yüzde 40 ve en fazla yüzde 69 oranında engelli olmak) kanıtlayan,
. 18 yaşını dolduran,
. Talebine rağmen Türkiye İş Kurumu tarafından işe yerleştirilememiş olan,
Türk vatandaşlarından, sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlananlar ile uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışanlar veya nafaka bağlanmış ya da nafaka bağlanması mümkün olanlar hariç olmak üzere, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından muhtaç olduğuna karar verilenlere muhtaçlık hâli devam ettiği müddetçe (3.502([3])) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımından bulunacak tutarda aylık bağlanmaktadır. Bu kapsama giren engellilerden her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı, 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan asgari ücretin aylık net tutarının 1/3’ünden fazla olanlar ile aynı tutardan fazla gelir sağlaması mümkün olan kimseler muhtaç kabul edilmemekte ve kendilerine aylık bağlanmaktadır. Ayrıca, 2828 sayılı Kanun hükümlerine göre harçlık ödenenler de muhtaç olarak kabul edilmemekte ve kendilerine bu kapsamında aylık bağlanmamaktadır.
