Yazar: Mustafa ÇOLAK*

E-Yaklaşım / Mart 2024 / Sayı: 375

I- GİRİŞ

Bilindiği üzere, gelir vergisi uygulamaları açısından ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde üç temel yöntem kullanılmaktadır.

Bunlardan en yaygın olanı kaynakta vergileme yani stopaj yöntemidir. İkinci yöntem belli gelir tutarını aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilmesidir.

Nihayetinde son yöntem, her gelir veya kazanç unsurunda olduğu gibi ücret gelirlerinin tamamen veya kısmen vergi dışı tutulmasıdır.

Ücretlerde istisnalara ek olarak bir muafiyet yöntemi olarak, diplomat muaflığını da bu kapsamda belirtmek yerinde olacaktır.

2023 yılında elde edilen ücret gelirlerinin yaptığımız bu tasnife uygun olarak vergilendirme usul ve esasları hakkında, gelir idaresinin konu ile ilgili rehber, tebliğ ve düzenlemeleri de dikkate alınarak açıklama ve değerlendirmelerde bulunulacaktır.

II- ÜCRET GELİRLERİNDE VERGİLENDİRME ESASLARI

A- VERGİDEN İSTİSNA EDİLEN GELİRLER

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 23-29. maddelerinde gelir vergisinden istisna edilen kalemler tadadi olarak belirtilmiştir.

Başlıklar halinde istisnayı düzenleyen ana maddeleri;

1.   Kanun’un 16. maddesinde tanımlanan yabancı ülkelerin Türkiye’de bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsolosları ile elçilik ve konsolosluklara mensup olan ve o ülkenin uyruğunda bulunan memurları dışında kalan memur ve hizmetlilerin yalnızca bu işlerden dolayı aldıkları ücretlerde karşılıklı olmak koşuluyla getirilen gelir vergisi istisnası,

2.   Kanun’un 23. maddesinde yer alan ücret istisnaları,

3.   Kanun’un 24. maddesinde gider karşılıklarında istisnalar,

4.   Kanun’un 25. maddesinde tazminat ve yardımlarda istisnalar,

5.   Kanun’un 26. maddesinde vatan hizmetleri yardımlarında istisnalar,

6.   Kanun’un 27. maddesine göre, teçhizat ve tayın bedellerinde istisnalar,

7.   Kanun’un 28. maddesine göre, tahsil ve tatbikat ödemelerinde istisnalar,

8.   Kanun’un 29. maddesine göre, teşvik ikramiye ve mükâfatlarda istisnalar,<...