Yazar: Mustafa İTİŞKEN*

E-Yaklaşım / Eylül 2023 / Sayı: 369

I- GİRİŞ

5510 sayılı Kanun’un([1]) 99. maddesinde; sosyal güvenlik ile ilgili her düzenlemenin bu Kanunla yapılacağı; 12.05.2010 tarihli ve 31572 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak uygulamaya konulan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin([2]) (SSİY) 5. maddesinin birinci fıkrasında; kurumun kendisine verilecek her türlü bilgi ve belgelerin e-Sigorta kapsamında verilmesini zorunlu tutabileceği, 86. maddesinin birinci fıkrasında ise; anılan Kanun’un 4 ve 5. maddelerine tabi sigortalılar ile sosyal destek primine tabi sigortalılar için, Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin (APHB) şekil, içerik, ek, ilgili dönem, verilme süresi ve diğer hususların Kurumca çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği belirtilmektedir.

Genel bir yaklaşım ile Sosyal güvenlik uygulamalarında; yasal süresinde, öngörülen şekilde ve yöntemle kuruma verilmeyen prim belgelerinin müeyyidesi idari para cezası; (İPC) süresinde ödenmeyen primlerin müeyyidesi ise; primin gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilmesidir.

Bilindiği gibi, mevzuat uygulamalarında yasalara uygun olmayan işlemler karşısında “amir hüküm” olarak nitelendirilen maddelerin bulunması halinde, sorun kolaylıkla çözüme kavuşturulmakta ise de; zaman zaman karşılaşılan bazı vakaların yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre çözüme kavuşturulması noktasında oluşan ciddi tereddütler, öncelikle ilgili Kamu kuruluşu bünyesinde bulunan uzman birim/bilirkişi veya hukuk müşavirlikleri tarafından hukuk prensipleri ile ilgili kanunun uygulamaya konuluş amaç ve gerekçeleri de dikkate alınarak, yorumlanmak ve içtihatlar oluşturulmak suretiyle giderilmektedir.

Dolayısıyla işverenler tarafından, hatalı olması nedeniyle, düzeltmek amacıyla veya bazı imkânsızlıklar vb. nedenlerle geriye yönelik olarak yasal süresinden sonra verilen prim belgelerine ilişkin uygulamaların, prim belgeleri ve işverenler açısından sonuçları konusunda ilgili tarafların bilgilendirilmesinin olumlu olacağı değerlendirilmiştir.

II- AÇIKLAMALAR

A- PRİM BELGELERİNİN YASAL SÜRESİNDE VERİLEMEMESİ

5510 sayılı Kanun’un ilgili maddelerinde; işe giriş bildirgesi, işten ayrılış bildirgesi, işyeri tescili, APHB, ve Muhtasar prim hizmet beyannamesi gibi (MPHB) belgelerin ne zaman, ne şekilde ve hangi yöntemle verileceği ayrıca, İPC’na maruz kalınıp kalınmayacağı vb. gibi hususlar, belirtilmekte olup, İPC’na ilişkin cezai müeyyideleri de 102. maddede ayrı ayrı belirtilmektedir.

Diğer taraftan, madde metninde İPC’na müstahak olduğu belirtilmeyen hükümler için İPC sözkonusu olamamaktadır. 

Yasal verilme süresi geçirilen APHB’nin Kuruma elden, posta yoluyla veya internet ortamında gönderilmesi mümkün bulunmakta olup, internet ortamında gönderilecek APHB için (2008/10 ay ve sonrası APHB için) SGK’nın internet sayfasında bulunan “e-SGK-İşveren-e-Bildirge v.2” menüsü üzerinden