Yazar: Mustafa YAVUZ*

E-Yaklaşım / Aralık 2023 / Sayı: 372

I- GİRİŞ

Şirketler hukukunda ticaret şirketleri için yeniden yapılandırma yöntemlerinden birisi de birleşmedir. Birleşme, birden fazla şirketin akdolunan birleşme sözleşmesine istinaden, birleşmeye katılan veya yeni kurulan şirketin bünyesinde iradi olarak bir araya geldiği, bunların dışında kalan şirket ya da şirketlerin tasfiyesiz olarak sona erdiği hukuki bir kurumdur([1]). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na([2]) (TTK) göre ticaret şirketleri, bir şirketin diğerini devralması veya yeni bir şirket içinde bir araya gelmesi şeklinde birleşebilmektedir. Şirketler esasen; büyümek, sektördeki değişikliklere ve pazarın genişlemesine uyum sağlamak, sinerji meydana getirmek, mevzuattaki değişikliklerden yararlanmak, rekabet avantajı oluşturmak, riskleri dağıtmak ve kaynak sağlamak gibi amaçlarla başka şirketlerle birleşme yoluna gitmektedir.

Birleşmeye dair usul ve esaslar ise uygulamada karşılaşılan sorunlar ve Avrupa Birliği müktesebatı ile mevzuattan kaynaklanan eksiklikler de dikkate alınarak, doktrinde ve yerleşik uygulamada kabul gören ilkeler ve menfaatler dengesine uygun ve ayrıntılı bir şekilde TTK’da düzenlenmiştir.

İşte bu çalışmada, şirketler hukukunda geçerli şirket birleşmeler tüm yönleriyle ele alınmış ve değerlendirilmiştir.

II- GEÇERLİ BİRLEŞMELER

TTK’nın 137. maddesinde, geçerli şirket birleşmeleri üç şekilde tanzim edilmiştir. Mezkûr maddede, sermaye şirketlerinin (anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin), şahıs şirketlerinin (kollektif ve komandit şirketlerin) ve kooperatiflerin birleşebileceği şirketler ve birleşmenin hangi şartlar altında yapılabileceği ayrı ayrı belirtilmiştir. Bu kapsamda;

1- Sermaye şirketleri; sermaye şirketleri, kooperatifler ve sermaye şirketlerinin devralan şirket olmaları şartıyla kollektif ve komandit şirketlerle birleşebilir.

2- Şahıs şirketleri; şahıs şirketleri, şahıs şirketlerinin devrolunan şirket olmaları şartıyla sermaye şirketleri ve şahıs şirketlerinin devrolunan şirket olmaları şartıyla kooperatiflerle birleşebilir.

3- Kooperatifler; kooperatifler, sermaye şirketleri ve kooperatiflerin devralan olmaları şartıyla şahıs şirketleriyle birleşebilir.

Bahsi geçen gruplandırma bağlamında örneğin limited şirketler; limited şirket, anonim şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket ve kooperatifler ve limited şirketin devralan şirket olması kaydıyla şartıyla komandit ve kollektif şirketlerle birleşebilir. Şahıs şirketleri de, şahıs şirketleriyle ve devrolunan şirket olma şartıyla sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilir. Birleşmede, kooperatifin sınırlı sorumlu olup olmaması önemli değildir.

TTK’da yapılan söz konusu düzenlemeyle, aynı neviden olmamaları hasebiyle birleşemeyen şahıs şirketleriyle sermaye şirketlerinin birleşmeleri mümkün hale gelmiştir. Bununla birlikte, Kanun koyucu sermaye şirketlerinin ancak devralan şirket olmaları koşuluyla şahıs şirketleriyle birleşebilmeleri yönünde kısıtlamaya gitmiştir. Dolayısıyla, bir sermaye şirketi, kendisi devrolunan şirket olarak kollektif ve komandit şirketlerle birleşemez. Sermaye şirketi ve kooperatifin mutlaka devralan şirket olması gerekmektedir. Buna ilişkin olarak hükmün gerekçesinde(