Yazar: Mehmet Emin AKYOL*

E-Yaklaşım / Ağustos 2023 / Sayı: 368

I- GİRİŞ

Alacak ve borç senetleri reeskontu, değerlemeye konu alacak ve borç senetlerinin değerleme günü itibariyle gerçek değerlerinin tespiti işlemidir. Diğer bir ifade ile reeskont, dönemsellik ilkesi gereği olarak alacak ve borç senetleri ile ilgili cari döneme ait olmayan hasılat (kâr) ve maliyet (zarar) tutarlarının Kanun’un öngördüğü şekilde hesaplanarak ilgili (vadenin isabet ettiği) vergilendirme dönemine aktarılması işleminden ibarettir.

Reeskont işlemiyle, ilgili döneme aktarılan kazanç ve maliyet tutarları; vadeli alış nedeni ile borçlanılan vade farkı gideri veya vadeli satış nedeni ile alacaklanılan vade farkı gelirinin süre ve faiz oranı dikkate alınmak suretiyle değerleme gününden sonraki zaman dilimine isabet eden kısmıdır.

VUK’un 281. maddesinde ,

“Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.

Vadesi gelmemiş olan senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde, senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankası’nın resmi ıskonto haddi uygulanır.

Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya Cumhuriyet Merkez Bankası’nın resmi ıskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddi ile, değerleme günü kıymetine irca ederler.” hükmü bulunmaktadır.

Aynı Kanun’un 285. maddesinde ise,

“Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.

Vadesi gelmemiş olan senede bağlı borçlar değerleme günü kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde senette faiz nispeti açıklanmışsa bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi ıskonto haddinde bir faiz uygulanır.

Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri borçlarını, Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi ıskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddiyle, değerleme günü kıymetine irca ederler.

Alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar.” hükmü yer almaktadır.

Reeskont işlemi banka, banker ve sigorta şirketleri için zorunlu, bunlar dışında kalan mükellefler için ihtiyaridir. Reeskont uygulaması ihtiyari olan mükellefler istedikleri geçici vergi döneminde reeskont hesaplayabilirler. Bu mükelleflerin geçici vergi dönemlerinde reeskont uygulasalar bile hesap dönemi sonunda reeskont uygulamama olanağı vardır. Ancak alacak senetlerini reeskont hesaplamak suretiyle değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini d…