Yazar: Çetin SONKAYA*

E-Yaklaşım / Eylül 2023 / Sayı: 369

I- GİRİŞ

4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine muhalefet fiillerinin tespiti genellikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu teftiş ve denetim yetkisine haiz müfettiş ve denetmenlerce rapora bağlanmakta; raporlanan tespitler esas olmak üzere yetkili ve görevli Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce idari para cezaları verilmektedir. 4857 sayılı Kanuna aykırılık nedeniyle yetkilendirilmiş kamu mercilerince kesilen idari para cezalarının bir kısmı genel bütçeye, bir kısmı Türkiye İş Kurumu bütçesine gelir kaydedilmektedir. Tahsilâtı yapılan idari para cezalarının aktarılacağı bütçe türü takip ve tahsilât usulünde farklılıklara neden olmaktadır.

Çalışmamızda, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine aykırılık nedeni ile uygulanan idari para cezalarının tabi olacağı mevzuat ve takip usulü hakkında kısa bilgilendirme yapılacak; genel bütçeye aktarılacak bu idari cezalarının ağırlıklı kısmının takip ve tahsilât işlemlerinin, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda sosyal güvenlik kurumları arasında sayılan, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü teşkilatında örgütlü Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüklerince([1]) yerine getirildiği dikkate alarak, 4857 sayılı Kanun kaynaklı idari para cezalarının ödenmesi sürecinde, mevzuat riskinin yönetilmesine katkı sağlamak amacıyla işverenlerce dikkate alınması gereken hususlarda bilgi ve değerlendirmelerde bulunacaktır.

II- İDARİ PARA CEZALARININ TABİ OLDUĞU KANUN

5236 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 1. maddesinde, kabahat türünden haksızlıkların yaptırım altına alınmasıyla genel olarak toplum düzeninin, genel ahlâkın, genel sağlığın, çevrenin ve ekonomik düzenin korunmasının amaçlandığı belirtilmiştir. Bu amaca yönelik olarak Kanunda kabahatlere ilişkin genel ilkeler, bu haksızlıklar karşısında uygulanabilecek idarî yaptırımların türleri ve sonuçları ile idarî yaptırım kararlarının yerine getirilmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir([2]).

5560 sayılı Kanunu’nun 31. maddesi ile değişik ile 5326 sayılı Kanun’un 3. maddesi gereği Kabahatler Kanunu genel kanun olma niteliği korunmaktadır([3]): 5236 sayılı Kanun’un; (a) idari yaptırım kararlarına karşı Kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde, (b) diğer genel hükümleri, idari para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında, uygulanacaktır.

III- İDARİ PARA CEZALARININ TAKİP VE TAHSİLÂT YÖNETİM SÜRECİNDE ÖNEMLİ HUSUSLAR