Yazar: Bilal SIRÇA*

E-Yaklaşım / Ağustos 2023 / Sayı: 368

I- GİRİŞ

İhracat, ülkelerin dış ticaret dengelerinin korunmasının yanısıra, ülke içindeki ekonomik faaliyetlerin canlanması, istihdam, üretim ve karlılığın artmasını sağlayarak makroekonomik dengelerin iyileşmesine de katkıda bulunur. Bu sebeple ihracatın desteklenmesi konusunda ülkeler çeşitli teşvik programları oluşturmaktadırlar.

İşletmelerin ihracat faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik vergi kanunlarında da düzenlenmeler yapılmaktadır. Bu düzenlemeler ile işletmelere bazen götürü gider gibi yöntemlerle belgesiz gider yapma imkânı vererek ihracat harcamaları için finansman sağlaması ya da ihracattan elde edilen kazancın daha az vergilendirilmek suretiyle ihracat gelirlerinin teşvik edilmesi amaçlamaktadır.

Bizim vergi mevzuatımızda da bu iki noktaya da temas eden uygulamalar bulunmaktadır. Kurumlar uzun yıllardan beri ihracat kazancından elde edilen hasılatın binde beşini aşmamak üzere hesapladıkları götürü gideri indirim konusu yapabilmekteydiler. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesinde, 7351 sayılı Kanun’un 15. maddesiyle yeni bir düzenleme yapılarak, ihracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına da kurumlar vergisi oranının 1 puan indirim uygulanması kurgusu teşvik amaçlı olarak 14.05.2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

14.05.2022 tarihli düzenleme “ihracat” ve ihracat yapan “kurum” kavramlarına yer vermektedir. Bu kavramlar İhracat yönetmeliğinde tanımlanmıştır. İhracat Yönetmeliğinin “tanımlar” başlıklı 4’ncü maddesine göre ihracat (mal ihracatı); bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut Müsteşarlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemlerini, ihracatçı (kurum) ise; ihraç edeceği mala göre ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine üye olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade etmektedir.

19 Nisan 2022 tarihli ve 5448 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile yürürlüğe konulan Hizmet İhracatının Tanımlanması, Sınıflandırılması Ve Desteklenmesi Hakkında Kararın “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde hizmet ihracatının; yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşlara yönelik olarak yurt içinde ya da yurt dışında gerçekleştirilen, yurt içinde ya da yurt dışında faydalanılan ve Ek-1’de yer alan döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin sunumları, hizmet ihracatçısının ise hizmet ihracatı gerçekleştiren Türkiye’de yerleşik kişileri veya kuruluşları ifade ettiği belirtilmiştir.

Vergi mevzuatının ihracatla ilgili düzenlemelerinde yukarıda belirtilen düzenlemeler dahil herhangi bir başka düzenlemeye atıf yapılmamıştır. Ancak ihracat ve ihracatçı kelimelerinin tanım olarak karşılığının yine kamu tarafından yapılan düzenlemelerde yer bulması önemlidir. Çünkü bu düzenlemeler örneğin ihracatçı sayılmayan bir kurumun ihracat geliri elde etmesi halinde vergi mevzuatında yer alan teşviklerden yararlanıp yararlanamayacağı noktasında bize veyahut son tahlilde vicdani kanaatlerine göre karar veren yargı mercilerine yol gösterici olacaktır. Ancak vergi Kanun ve tebliğlerinde açık hüküm bulunan hallerde vergi kanun ve tebliğlerinin dikkate alınması gerekeceği tabidir.

Hal böyle iken; vergi Kanunlarından Katma Değer Vergisi Kanunu “ihracat teslimi ile hizmet ihracının” çerçevesini kendine münhasır alanlara ilişkin olarak çizmiştir. Katma Değer Vergisi Kanunu kendine münhasır alanlarda düzenleme yapsa da makale konumuz açısından Kurumlar Vergisi Kanunu Tebliğine de etki ettiği (kıyas) gözlemlenmektedir. Bu konu vergide belirlilik ilkesi noktasında tartışmalıdır çünkü kanuni düzenleme yapılan metinler ve vergi türleri farklıdır. Ancak tebliğin ilgili bölümlerinin iptal edilene kadar mükellefler ve uygulayıcılar açısından bağlayıcı olduğu hu…