Yazar: Bünyamin ESEN*

E-Yaklaşım / Mart 2023 / Sayı: 363

I- GİRİŞ

6 Şubat 2023 tarihinden Kahramanmaraş merkezli olarak meydana gelen deprem ile ülkemiz, Cumhuriyet tarihinin en büyük afeti ile karşı karşıya kalmış, çok sayıda insanımız depremin etkileriyle vefat etmiş veya yaralanmış, sayıları yüz binlere ulaşan konut ve işyeri yıkılmış, ağır hasar almış yahut da oturulamaz hale gelmiştir.

Ülkemizde bazı durumlarda doğal afetler sonucu yaşanan vefat ve yaralanmalar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu([1]) kapsamında iş kazası olarak kabul edilebilmektedir. Örneğin sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, iş seyahati sırasında yahut da işyerine ait araçlarda meydana gelen ve doğal afetlerin sonucu ile de olsa ölüm veya yararlanmaya neden olan olayların yasadaki diğer şartları da taşıyorsa iş kazası sayılabilmesi mümkün olabilmektedir. 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremiyle ilgili olarak da vefat eden veya yaralanan pek çok kişinin durumu iş kazası sayılacaktır.

Bu makalede öncelikle iş kazasının yasal tanımı yapılmış, sonrasında 6 Şubat Depreminde yaralanan veya vefat eden sigortalıların bu hallerinin Türk Sosyal Güvenlik Hukuku yönünden iş kazası sayılmasına örnekler verilmiş ve deprem nedeniyle iş kazası bildirimlerinin yasal bildirim süresi izah edilmiştir.

II- İŞ KAZASININ TANIMI VE KAPSAMI

İş kazalarına ilişkin hükümler ülkemiz sosyal güvenlik sisteminin temel kanunu olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile düzenlenmiştir. Anılan kanuna göre aşağıdaki hallerde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan ruhen veya bedenen engelli hâle getiren olaylar “iş kazası” olarak kabul edilir:

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada meydana gelen kazalar.

• İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen kazalar.

• Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda meydana gelen kazalar.

• Bir işverene bağlı çalışan 4/1(a) sigortalılık statüsüne tabi emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda meydana gelen kazalar.

• Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen kazalar.

Yukarıdaki kurallar çerçevesinde deprem veya diğer doğal afetler sonucu ölen veya yaralanan kişilerin bu durumlarında iş kazası sayılabilmesi mümkün olabilecektir. Ülkemizde deprem (yer sarsıntısı), yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ, tasman ve benzeri afetlerde; yapıları ve kamu tesisleri genel hayata etkili olacak derecede zarar gören veya görmesi muhtemel olan yerlerde alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlar hakkında 7269 sayılı Kanun(