Yazar: Haldun DARICI*

E-Yaklaşım / Şubat 2023 / Sayı: 362

I- GİRİŞ  

2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu 31.12.2022 tarih ve 32060 (I. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bütçe Kanunu (16) madde ile Kanuna ekli (13) adet cetvelden oluşmaktadır. Kanuna ekli cetvellerden en önemlileri, genel bütçeli idareler ile özel bütçeli idarelerin ve düzenleyici denetleyici kurumların ödeneklerini gösteren (A) cetveli ile tahsiline devam olunacak gelirleri gösteren (B) cetvelidir. Kanunda ayrıca 2023 yılında verilecek gündelik ve tazminatları, Bütçe Kanunu’nda gösterilmesi gereken parasal sınırları, vatani hizmet aylıklarını vb. gösteren muhtelif cetveller de bulunmaktadır. Belirtilen özellikleri ve kapsamı nedeniyle bütçe kanunlarının çok önemli düzenlemeler olduğu şüphesizdir.

Çalışmada önemi kısaca belirtilen 2023 yılı Bütçe Kanunu genel hatlarıyla ele alınmıştır. Çalışmada bütçe büyüklükleri ile bu büyüklüklerin nasıl belirlenmiş olduğu üzerinde durulmuş,  bütçenin gelir ve giderleriyle ilgili tespit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışmanın ayrı bir bölümünde de yine bütçede öngörülen 2023 yılındaki vergi hedefi ile vergi harcamalarına, bu çerçevede de özellikle gelir vergisiyle ilgili gelişmelere yer verilmiştir. Açıklanan hususlara geçmeden önce bütçenin gelir ve giderlerinin mahiyetiyle ilgili kısa bir bölüme de öncelikle yer verilecektir. 

II- BÜTÇENİN GELİR VE GİDERLERİNİN ÖNEMİ

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 3. maddesinde bütçe, “Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge”  olarak tarif edilmiştir.

Kanunda, bütçede gelir ve gider tahminlerine yer verileceği belirtilmektedir. Ancak bütçede öngörülen gelir ve gider tahminleri arasında önemli bir fark olduğunun belirtilmesi gerekir. Bütçenin gider tarafında kurumlara tahsis edilen toplam ödenek ile kurumlara tahsis edilen ödeneklere yer verilmekte ve kurumlar da kendilerine tahsis edilen ödenekler dâhilinde yıl içerisinde harcamalarını yerine getirmektedir.  Ödenek miktarı kurumların yıl içinde yapacakları azami harcama miktarını göstermektedir ki bu açıdan bütçenin gider büyüklüğü oldukça önemlidir.

Oysa bütçenin gelir tarafında böyle bir durum söz konusu değildir. Bütçede öngörülen gelir büyüklüğü kanunda da belirtildiği üzere yapılan bir tahminden ibarettir ve bu tahminin bütçede öngörülen tutarların üzerinde veya altında gerçekleşmesinin bir önemi bulunmamaktadır([1]).

Bununla birlikte gelir tahmininin yılı içinde yapılabilecek borçlanma miktarı açısından önem taşıdığının ilave edilmesi uygun olacaktır. Gerek ilgili yıl bütçe kanunlarında, gerekse 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda, yılı bütçe kanunlarında b…