Fazla mesaide sistem değişiyor

Fazla mesai/çalışma;  4857 sayılı  İş Kanununda yazılı koşullar kapsamında haftalık 45 saati aşan çalışmalar olarak değerlendiriliyor. Bazı durumlarda 45 saatin altındaki çalışmalar da fazla çalışma olarak değerlendirilebiliyor. Örneğin yeraltı maden işyerlerinde haftalık çalışma süresi  otuz yedi buçuk saati aşarsa aşan kısım fazla çalışma olarak değerlendiriliyor. Çalışanlara fazla mesai yaptırılabilmesi için bazı usullere uyulması gerekiyor. Bu usullere uyulmadan fazla çalışma yaptırıldığında çeşitli hukuki ve cezai  durumlarla karşılaşılabiliyor. Eski ve yeni dönemdeki fazla çalışma uygulamasının usulünü açıklayalım. 

Eski dönem 

Eski dönem fazla çalışma uygulamasında çalışanın fazla çalışma onayı her yıl yazılı olarak alınıyordu. 4857 sayılı İş Kanununda her yıl alınacağına ilişkin bir düzenleme yoktu. Ancak yönetmelikte her yıl alınacağına dair bir düzenleme vardı. İş sözleşmesi ile alınan fazla çalışma onayları bir yıl süre ile iş sözleşmesinin yapıldığı ilk bir yıl geçerliydi. Bu durum karşısında işverenler yıl başında bütün işçilerden onay alıyorlardı. İşçilerde vermiş oldukları fazla çalışma onaylarını yıl boyunca geri alamıyorlardı. Bu uygulama işçi ve işverenler yönünden başta zaman kaybı olmak üzere çeşitli sorunlar oluşturuyordu. 

Yeni dönem 

Eski dönemde yaşanan sorunları ortadan kaldırmak için 25 Ağustos 2017 tarihinde yürürlüğe giren İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma Ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik değişikliğine göre fazla çalışma ihtiyacı olan işveren bu onayı iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alacak ve işçi özlük dosyasında saklayacak. Fala çalışma onayı iş sözleşmesi ile alındığında bu onay işçi onayı geri almadığı sürece sürekli geçerli olacak. Bu düzenlemede işverenleri rahatlatmış oldu. 

Vazgeçebilecek 

Fazla çalışma  yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilecek. Yönetmeliğin bu düzenlemesi işçileri rahatlattı. Örneğin bir işçi ocak ayında bir yıl boyunca fazla çalışma yapacağını bildirmiş ise nisan ayının başında bir ay önceden işvereni bilgilendirerek mayıs ayı başından itibaren fazla çalışma yapmayabilecek.  

Onay durumları 

Genel olarak fazla çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekiyor. Bazı durumlarda işçiye fazla çalışma yaptırılsa da onayının alınması zorunlu değil. Buna göre zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma  için bu onay aranmıyor. 

Örnek: Bir fabrikanın elektrik tesisatı arızalanmış ise teknik serviste çalışanların bu arızayı gidermek için  yapmış oldukları fazla mesai için teknik servis çalışanlarından yazılı olarak onay alınması gerekmiyor.

Güneş Gazetesi – 29.08.2017