İşe iadenin şartları neler?

Haksız yere işten çıkarıldığına inanan çalışanın, mahkemeye başvurarak iade talebinde bulunma hakkı var. Dava kazanıldığında ise hem işçinin, hem de işverenin yeni sorumlulukları ortaya çıkıyor. 

İşçinin işe iade edilebilmesi için iş güvencesi kapsamında olması gerekmektedir. Her işçi iş güvencesi kapsamında yer almamaktadır. Bir işçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için işyerinde en az 30 işçinin çalışması, işçinin en az 6 ay kıdeminin olması, işçinin işveren vekilliğinin bulunmaması ve iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekiyor. İş güvencesi kapsamında yer alan işçi iş sözleşmesinin sona erdiğini belirten yazının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde iş mahkemesinde işe iade davası açması gerekiyor. İşçinin iş sözleşmesi sözlü olarak sona erdirilmişse sözlü olarak sona erdirildiği tarihten itibaren bir ay içerisinde dava açılması gerekir. Bu bir aylık süre hak düşürücü bir süredir. 

-İşe iade Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünden istenir mi?

Uygulamada işe iade talepleri bazen idari makamlardan talep edilmektedir. İşe iade taleplerinin değerlendirilmesinde sadece iş mahkemeleri yetkilidir. İdari makamlardan işe iade talebinde bulunulması işçi yönünden zaman kaybına neden olarak bir aylık dava açma süresinin geçirilmesine de neden olabiliyor.

Mahkemenin iade kararı vermesinin yarattığı sonuçlar:

 › İşe başlama süresi nedir? 

İşçi kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması gerekiyor. İşçinin işe başlayacağını işverene noter vasıtasıyla bildirmesi  hukuki uyuşmazlıklarda başvurunun ispatını kolaylaştıracaktır. 

› İşverenin yükümlülüğü

İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkeme tarafından tespit edildiğinde, işverenin, davayı kazanan işçiyi bir ay içinde işe başlatması gerekiyor.

Yeniden iş vermeyen patron ne kadar tazminat öder?

İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkeme tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işverenin, işçiyi bir ay içinde işe başlatmaması  durumunda ödenmesi gereken tazminata iş güvencesi tazminatı deniliyor. 

İşe başlatmama (iş güvencesi) tazminatı işçinin 4 ile 8 aylık ücreti arasında değişmektedir. Tazminatın miktarının ne olacağı işçinin kıdemi, unvanı vb. durumlar göz önüne alınarak mahkeme tarafından belirleniyor. Bu tazminat işçinin çıplak ücreti üzerinden hesap edilerek ödeniyor. Geniş bilgi için Bkz. Arif TEMİR, İşçinin Tazminatlı ve Tazminatsız İşten Çıkarılması, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2011.). 

Tazminattan damga vergisi hariç başka bir kesinti yapılmıyor. İşe başlatmama tazminatına yasal faiz uygulanmaktadır. Yargıtay kararları da bu yöndedir. 

İşe başlatılmayan çalışanın kıdem ve ihbar tazminatı

İşe iade davasını kazanan işçiye daha önce ihbar tazminatı ödenmişse, bu işçinin ihbar tazminatı işe başlatılmadığı tarih esas alınarak yeniden hesap edilip ödenecektir. Yargıtay kararları da bu yöndedir.  Örnek: 01.01.2010 tarihinde işe giren işçi Ahmet Bey, işveren tarafından 30.01.2011 tarihinde işten çıkarılmıştır. İşten çıkarılırken ihbar tazminatı ödenmiştir. Ahmet Bey açmış olduğu işe iade davasını kazanarak işe başlamak üzere 01.10.2011 tarihinde işverene başvurmuştur. İşveren 05.10. 2011 tarihinde Ahmet Bey’i çalıştırmayacağını yazılı olarak Ahmet beye bildirmiştir. Ahmet Bey’in ihbar tazminatı yeniden hesaplanacak mıdır? 

Ahmet Bey’in iş sözleşmesi kesin olarak 05.10.2011 tarihinde fesh edilmiştir. Boşta geçen 4 aylık süre Ahmet Bey’in kıdemine eklenecek ve Ahmet Bey’e 4 hafta ödenmiş olan ihbar tazminatı 6 hafta olarak ödenecektir. İhbar tazminatı 05.10.2011 tarihindeki ücret üzerinden hesap edilerek ödenecektir. 

Çalışılmış sayılan 4 ayın ücreti

Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir. Bu ücretin içerisine prim, ikramiye, yol ve yemek yardımı gibi ödemeler girmektedir. 4 aylık ücret işe başlamak üzere işverene başvuran işçiye işe başlatılsın veya başlatılmasın ödenecektir. İşçinin 4 aylık sürede başka bir işyerinde çalışıp çalışmamasının işçinin ücretini almasına bir etkisi yoktur. Buna göre işçi bu süre içerisinde bir başka işyerinde çalışmış olsa bile 4 aylık süreye ilişkin ücretini alacaktır. 

YENİDEN HESAPLANIR

İşe iade davasını kazanıp işe başlamak üzere işverene başvuran işçiye daha önce kıdem tazminatı ödenmişse, bu işçinin kıdem tazminatı işe başlatılmadığı tarih esas alınarak yeniden hesap edilip ödenecektir. Yargıtay kararları da bu yöndedir. Yargıtay bir Kararı’nda “işçinin işe başlatılmadığı tarihin iş sözleşmesinin fesh edildiği tarih olduğunu ve tazminatların buna göre hesap edilmesi gerektiğine karar vermiştir”

n Konuyu yukarıda belirtilen ihbar tazminatı örneği üzerinden açıklayalım:  Ahmet Beyin iş sözleşmesi kesin olarak 05.10.2011 tarihinde fesh edilmiştir. Boşta geçen 4 aylık süre Ahmet Bey’in kıdemine eklenecek ve Ahmet Beyin kıdem tazminatı buna göre yeniden hesap edilecektir. Ödenecek olan kıdem tazminatı 05.10.2011 tarihindeki ücret üzerinden hesap edilerek ödenecektir. 

Yarın: Çıkarılan işçinin kıdem ve ihbar tazminatının hesaplanması

Güneş Gazetesi – 27.06.2014