Yurtdışı borçlanmada vatandaşlık şartı var

Bir dönem ülkemizin en önemli döviz girdisini sağlayan gurbetçi işçilerimizin emeklilikleri yönünden hak kaybına uğramamaları ve eksik günlerini tamamlayabilmeleri için yurtdışı borçlanması imkânı tanınmıştır.

Anayasal bir hak olan sosyal güvenlik ve emeklilik haklarını sağlamak isteyenler için getirilen yurtdışı borçlanmasından Türk vatandaşlığında geçen süreler için borçlanma yapılabilmektedir.

Yurt dışı borçlanmasından yararlanabilmek için;

– Türk vatandaşı olmak,

– Belirli nitelikte yurt dışı süreleri bulunmak,

– Yurt dışı sürelerini belgelendirmek,

-Hizmet borçlanması için yazılı istekte bulunmak şartları vardır.

Dolayısıyla Türk vatandaşlığında geçmeyen yurt dışı süreleri borçlandırılmamaktadır. Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden sigortalılar hariç, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmayanların borçlanma talepleri reddedilmektedir.

Sözleşmeli ülkede çalışan, sözleşmesiz ülkede çalışan, gemide çalışan, ev kadını olanlar yurtdışı borçlanması için gerekli belgeleri ibraz ederek yurt dışı borçlanması yapabilecektir.

Yurt dışında geçen sigortalılık süreleri, çalışma süresi olarak kabul edilen; mecburi prim ödeme süreleri, kendi nam ve hesabına çalışmalar ve kısa süreli çalışmalardır.

Borçlanma kapsamındaki işsizlik süreleri ise sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleridir. İşsizlik süresi ibaresi, ilgili ülke mevzuatına göre çalışma süreleri ile bu çalışma sürelerine eş değer süreler haricinde o ülkede çalışılmadan geçen süreyi ifade eder.

Ancak, işsizlik sürelerinin tamamının borçlanma kapsamında değerlendirilmesine imkân bulunmadığından, sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde olmak kaydıyla bir yıla kadar olan yurtdışında geçen işsizlik süreleri borçlandırılmaktadır. İkamet süreleri ve boşta geçen süreler de bu kapsamda değerlendiriliyor.

Ev kadını olarak geçen süreler borçlanma kapsamındadır; bir başka ifadeyle medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların sigortalılık süreleri haricinde yurt dışında ikamet ettikleri süreler dikkate alınacaktır. Bu süreler işsizlik süresi veya boşta geçen süreler kapsamında değerlendirilmiyor, borçlanma talebinde bulunanların yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerinin diledikleri kadarı borçlandırılıyor.

Mevzuatımızda, yurtdışında çalışmayan kadının borçlanabilmesi mümkün iken, Türkiye’ de çalışmayan kadının bu süreleri borçlanamaması, bize göre bir eşitsizliği ifade ediyor.

Borçlanmaya esas kazanç miktarının seçimi gurbetçi vatandaşın tercihine bağlıdır. Yurtdışı borçlanmalarında borçlanılacak günlük tutar, başvuru tarihinde belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın yüzde 45’idir.

1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yurtdışı borçlanmalarda dikkate alınacak günlük miktar, asgari günlük aylığın yüzde 45 oranına göre hesaplanacak. Hangi tutar üzerinden ödeme yapacağına sigortalı kendisi karar vermektedir. Elbette ki asgari ücret yerine, daha yüksek bir tutar üzerinden yurtdışı borçlanması ödenmesi emekli aylığını da artıracaktır.

Yine 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren 3201 sayılı borçlanma kanunu kapsamında borçlanılacak yurtdışı sürelerinin, başvuru sahibinin Türkiye’de son defa tabi olduğu sigorta koluna bakılmaksızın, tümüyle eski adı Bağ-Kur, yeni adıyla 4/b sigorta kolunda değerlendirilecek.

www.resulkurt.com – 18.10.2019