‘Gelir testi’nde borç ödeyen yok!

Milyonları yakından ilgilendiren “gelir testi” için yapılması gereken bulunulan ildeki Sosyal Yardım ve Dayanışma Vakıflarına müracaat etmek ve ilgili testin yapılmasını istemek.

Genel sağlık sigortası 1 Ocak 2012 tarihinde zorunlu hale geldi. Ancak gelir testi uygulaması herkes tarafından bilinmiyor. Çalışıyorken işsiz kalan, 18 yaşını doldurarak bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünden çıkan bir kişinin gelir testi yaptırması şart. Gelir testi yaptırması gerektiği halde yaptırmayan kişilere ise en yüksekten prim borcu kesiliyor. Gelir testi yaptırmayan kişiler eğer 31 Mart 2015’e kadar testne girerlerse, borçlarını gerçek gelirleri üzerinden yeniden hesaplatabilecek. 

Bu test herhangi bir sosyal güvenceye sahip olmayanların sağlık imkânlarından yararlanabilmesi için aile içerisindeki gelirlerinin ölçülmesini sağlıyor. Özellikle de gençleri ve işsizleri ilgilendiriyor. 1 Ocak 2012’den bu yana teste zorunlu olduğu halde girmeyenlerin sayısı 5 milyon kişiyi aştı. İşte bu durumda olanlar için son tarih 31 Mart.

Son istatistiklere göre 7 milyon 37 bin kişinin prim borcu var. Eylül 2014’te çıkarılan yapılandırma kanunu ile bu kişilere ait 9.1 milyar TL’lik prim borcu yapılandırma kapsamında alındı. Gelir testi yaptırmadığı için borcu biriken kişi sayısı ise 5 milyon 308 bin kişi. Yani prim borcu olan kişilerin yüzde 75’i gelir testi yaptırması gerektiği halde yaptırmayanlardan oluşuyor.

En çok erkekler var

Borcu olanların büyük bir bölümü lise ya da üniversite eğitimini tamamlamış, artık anne veya babası üzerinden sağlık yardımı almayan gençlerden, özellikle de erkek çocuklardan oluşuyor. Kız çocukları eğer Ekim 2008 öncesi sağlıktan yararlanmışlarsa ve şu an çalışmıyorlarsa, sağlıktan halen primsiz yararlanabiliyorlar. 

Borcu olanlar, yapılandırma kapsamında 31 Mart tarihine kadar gelir testi yaptırırlarsa borçlarını güncelleyebilecekler. Örneğin, yeni yapılacak test sonucunda, evde kişi başına düşen gelir asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa bu borç silinecek.

Şu anda 195 bin kişi, 133 milyon TL genel sağlık sigortası prim borcunu yapılandırmış. Bugüne kadar yapılandırılan genel sağlık sigortası prim borcunun da 16.5 milyon TL’si ödenmiş. Toplam borçlu olan genel sağlık sigortalısı sayısına oranlandığında borcunu yapılandıran kişi sayısının çok az olduğu görülüyor.

Borçlarını yapılandıranlar geçmişe dönük olarak faiz ödememiş olacaklar. Borçların yapılandırılması halinde sağlık hizmetlerinden yararlanmaya da başlanabilecek.

Kimler yasal olarak yaptırmak zorunda?

 –  Çalışanların (sigortalı) gelir testi yaptırmasına gerek yok. Çalışmayanlar için test yaptırma ve sonrasında primi ödeme yükümlülüğü var.

–  Lise ya da üniversite eğitimini tamamlamış, artık anne veya babası üzerinden sağlık yardımı almayan gençler.

–  Bu arada bakmakla yükümlü olunan kişiler için gelir testi gerekmiyor. Bu kişiler prim ödemeksizin genel sağlık sigortasından yararlanabilir. Bu kategori ise şu kişileri kapsıyor

–  Sigortalının eşi.

–  Öğrenime devam etmiyorsa 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya çıraklık eğitimi ile meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını geçmemiş çocuklar.

–  Geçiminin sigortalı tarafından sağlandığı tespit edilmiş anne ve baba.

‘Test’ çıktı, 1.2 milyon yeşil kartlı yok oldu

SGK’nın 2014 yılı Kasım ayı verilerine göre genel sağlık sigortası kapsamındaki 11.848.190 kişiden 7.689.676’sının primini devlet ödüyor. Yeşil kart olarak ifade edilen uygulama da testle birlikte tarih oldu. Ancak bu durumdaki kişiler eskiden olduğu gibi prim ödemeksizin genel sağlık sigortasından yararlanabiliyor. Kasım 2014 verilerine göre 7.7 milyona yakın kişinin, yaşadığı hanede kişi başına düşen gelir asgari ücretin 3’te birinden düşük olduğu için genel sağlık sigortası primleri devlet tarafından ödeniyor.

2011’de 8.865.470 kişi yeşil kart sahibiydi. Bu rakam, Kasım 2014’te 7.686.676’ya düştü. Buradaki 1.178.000 kişilik fark yeşil kart uygulamasının geçmişte suistimal edildiğini açıkça ortaya koyuyor.

İş arayanlar mağdur!

Bazı durumlarda gelir testi uygulaması vatandaşları mağdur edebiliyor. Üniversite eğitimini tamamlayıp iş bulamayan bir genç ailesiyle aynı evde yaşıyorsa ailesinin geliri baz alınarak kendisine borç çıkartılıyor.

Aynı genç başka bir adreste tek başına yaşarsa, gelir testi neticesinde, geliri asgari ücretin üçte birinden düşük çıkacağı için primleri devlet tarafından ödeniyor.

Bu nedenle kişilerin kendi gelirleri baz alınarak bir test yapılması ve bu test sonrasında primlerinin belirlenmesi daha doğru olacaktır. Anne ve babasının geliri temel alınarak prim borcu çıkarılan, iş bulamamış yeni mezun gençler hayata prim borcu ile başlamak zorunda kalıyorlar.

Milliyet Gazetesi – 15.03.2015