İhale bitmedi maliyet katlandı

Soru: “İki çalışanı olan bir işyeri sahibiyim. İş güvenliği yasası başımıza dert oldu. Bir yerle anlaştım, işyerime uzman ve hekim istedim. Ancak deniliyor ki, bu kişiler için yasada yazanın üzerinde para ödeyecekmişim. Sistem bozukmuş. Bir çare olun lütfen.” Hacı Akyol / İstanbul

Cevap:  İş sağlığı ve güvenliği konusunda uzun süredir devam eden bir sorun var. İşyerlerinin, iş güvenliği uzmanı atamalarının online bir sistem üzerinden gerçekleşmesini sağlayan İSG-KATİP sistemi, işyerlerine kolaylık sağlaması gerekirken, sistemsel hata yüzünden bir yılı aşkın süredir işverenlerin maliyetlerinin yükselmesine neden oluyor. Bakın durum ne?

İSG-KATİP ne işe yarıyor?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, çalışan sayısı ve tehlike sınıfı fark etmeksizin tüm işyerlerine iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve yardımcı sağlık personelinden hizmet alma zorunluluğu getirdi. Bu zorunluluğu yerine getirirken de, iş güvenliği uzmanını İSG-KATİP sistemi üzerinden online bildirme şartı var. İSG-KATİP, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, yardımcı sağlık personellerini görevlendiren bir program. İşverenler ve iş güvenliği şirketleri, bu sistemleÇalışma Bakanlığı’nın koordinesinde atamalarını yapıyorlar. Söz konusu merkezi sistem, bakanlığa hangi işyerlerinde gerekli atamaların yapılmadığını da bildiriyor.

Ne var ki, yaklaşık bir yıldır bu sistem yüzünden işler karışık hale geldi. İlgili genel müdürlüğün, İSG-KATİP sisteminde gerekli güncellemelere ilişkin ihale süreci henüz tamamlayamaması, özellikle 10 çalışanın altındaki işyerlerinde yasanın belirlediğinden daha fazla maliyetin ortaya çıkmasına neden oluyor.

İş güvenliği alanında yepyeni bir yasaya kavuşmak çok önemli. Ancak gelinen noktada, özellikle küçük işyerleri ve esnaf mağdur durumda. Örneğin, mahalle berberi ya da kuru temizleyici, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimine, online sistem devreye giremediğinden yasanın belirlediği süreler değil de, neredeyse bunun 10 katı süre üzerinden para ödemek zorunda kalıyor.

Yönetmelik ve sistem farkı!

Tehlikeli sınıfta yer alan bir işyeri, ayda “çalışan başına 6 dakika” iş güvenliği uzmanı çalıştırmak zorunda. Bu durumda 1 çalışanı olan kuaför, iş güvenliği uzmanından ayda 6 dakika hizmet almalı. Kuaför sahibi, bu yükümlülüğü yerine getirmek için iş güvenliği uzmanıyla anlaşmak istediğinde ortaya ciddi sorun çıkıyor.

İSG-KATİP, sistem güncellenemediği için, dakika değil “saat üzerinden atama” yapıyor ve 1 saatin altında atamayı kabul etmiyor. Oysa tek çalışanı olan kuaförün yasal iş güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu 6 dakika. Bu yüzden de işveren, 10 kat fazladan ödeme yapmak zorunda kalıyor. Bu durum, Türkiye çapında örgütlü ve birden çok işyeri olup, her birinde çalışan sayısı 1-2 civarında olan temizlik veya güvenlik şirketlerini de etkiliyor. İşverenler, bu maliyetten şikâyetçi.

Normalde az tehlikeli sınıfta kabul edilen bir işyerinde, çalışan başına iş güvenliği uzmanı görevlendirme maliyeti kentten kente ve verilen hizmetin kalitesine göre değişmekle birlikte, 25-30 TL civarında. Bu, çalışan başına 6 dakikalık hizmetin karşılığı. Ancak İSG-KATİP’teki atama problemi nedeniyle bu maliyet, 300 TL’ye çıkabiliyor.

Sorun 1 yıldır var

OSGB’lerin (Ortak Sağlık Güvenlik Birimi) bu durumu fırsata çevirmek gibi düşünceleri yok. Çünkü OSGB’ler, ellerindeki iş güvenliği uzmanlarının çalışma sürelerine göre şirketlerini yönetiyorlar. İş güvenliği uzmanlarının aylık çalışma süresi en fazla 217 saat. Bir uzmanın bundan daha uzun süre görevlendirilmesi mümkün değil. OSGB, iş güvenliği uzmanını 5 personelli bir kuru temizlemecide normalde yarım saat görevlendirip, kalan yarım saatte başka bir işyerine gönderecekken, İSG-KATİP hatası nedeniyle kuru temizlemecide 1 saat görevlendirmek zorunda kalıyor. Bu da bedelin, o işyerinden talep edilmesi demek.

Sorun, 1 yılı aşkın süredir var. 2014’ün başında 10’dan az çalışanı bulunan tehlikeli sınıftaki işyerlerine de uzman zorunluluğu gelince, işverenlerin canı yanmaya başladı. Az tehlikeli işyerleri de 2016’da iş güvenliği uzmanı görevlendirmeye başlayacağından, sorunun çözülmemesi halinde daha pek çok kişinin canı yanacak.

Milliyet Gazetesi – 14.08.2014