|
İntibak zammı emekliye ne getiriyor, ne götürüyor
Hürriyet Gazetesi 07.10.2011
Son günlerde tartışılan “intibak zammı” milyonlarca emekliyi aniden heyecanlandırdı.
Yaklaşık 9.5 milyon emekli, intibak zammı yasalaştığında, maaşının ne kadar artacağını merak ediyor.
7 MİLYON EMEKLİ UMUTLANMASIN
Önce, sevimsiz bir haber verelim.
Emeklilere yönelik intibak zammı ve bununla ilgili çıkacak yasa, 9.5 milyon emeklinin 7 milyonunu ilgilendirmiyor. Daha açık bir anlatımla, İntibak Yasası çıktığında; Bağ-Kur ve TC Emekli Sandığı emeklileri ile SSK emeklilerinin bir bölümü yani yaklaşık 7 milyon emekli bu yasadan yararlanamayacağı için, emekli aylıklarında artış olmayacak. Bunlar boşuna umutlanmasınlar.
İntibak zammının 2000 yılından önce emekli olan yaklaşık 2.5 milyon SSK emeklisini ilgilendireceği açıklandı.
İntibak Yasası ile 2000 yılından önce emekli olan SSK emeklileri ile ondan sonra emekli olan SSK emeklileri arasındaki maaş uçurumunun giderilmesi amaçlanıyor.
EN DÜŞÜK AYLIK 2011’DE EMEKLİ OLANA
Çok kişi, 2000’den önce emekli olanlara “en düşük emekli aylığı” ödendiğini biliyor. Maalesef bazı gazetelerde yer alan yazılar ve açıklamalar da bu yönde oldu.
Doğrusu şu;
– Bu gün emekli olana, en düşük aylık olarak 652 TL bağlanıyor.
– 2000 yılından önce emekli olana ise, en düşük emekli aylığı olarak 782 TL ödeniyor.
Bu nedenle, 2000 yılından önce emekli olanların, emekli aylıklarının yükseltilmesi “kalıcı çözüm” değil. Olayın, en düşük emekli aylığındaki adaletsizliği giderecek şekilde çözümlenmesi gerekiyor.
2000 ÖNCESİ VE SONRASI
Emekli aylıkları, 2000 yılı öncesi ve sonrası kıyaslanarak, 2000 öncesi ile bu gün emekli olanların durumu tabloda gösterilmiştir.
Aradaki yıllarda emekli olanların emekli aylıkları ile bugün olanlar arasında da fark olduğu kuşkusuz. Ancak özellikle 2000 öncesi emeklilerinde, (en düşük aylık hariç) ciddi bir fark olduğu için, kıyaslama buna göre yapıldı.
TOPLU ÖDEME YOK
2000 yılı öncesinde emekli olanların, “intibak zammı” yapıldığında, bu zam geriye dönük olarak örneğin 1998 yılından başlatılmayacak. Dolayısıyla, örneğin 13 yıllık toplu bir ödeme söz konusu olmayacak.
MAAŞ UÇURUMUNUN NEDENİ
Emekli aylıkları arasındaki uçuruma son yıllarda sürekli emekli aylığı hesaplama usulünün değiştirilmesi yol açtı.
1. Aylık Bağlama Oranı Düşürüldü:
Emekli aylığı, “ortalama kazanç tutarı” ile “aylık bağlama oranının” çarpılması suretiyle bulunuyor. Emekli aylığı tutarını belirlemede bu iki unsur önemli. Her değişiklikte aylık bağlama oranı aşağı çekildi. Örneğin; 2000’den önce 9.000 gün prim ödeyenin yüzde 75 olan aylık bağlama oranı, 2000’den 1 Ekim 2008’e kadar yüzde 65’e, 1 Ekim 2008’den sonra da yüzde 50’ye düşürüldü.
2. Gelişme Hızından Verilen Payın Oranı Düşürüldü:
2000’e kadar emekli aylıkları katsayı gösterge sistemine göre hesaplandı. 2000’den itibaren bu usul terk edilerek üstünden prim ödenen kazanç tutarı, TÜFE ve ülkenin gelişme hızının yüzde 100’ü kadar ayrı ayrı artırılarak, emekli aylığı hesabına esas “ortalama kazanç tutarı”nın hesaplanma usulü getirildi.
1 Ekim 2008’den itibaren ise, ortalama kazanç tutarı; üstünden prim ödenen kazançlar gelişme hızının yüzde 30’u oranında artırılarak hesaplanmaya başladı.
Bu durum aynı kazanç tutarı üstünden, aynı gün sayısında prim ödeyen, ancak farklı yıllarda emekli olanların farklı tutarlarda emekli aylığı alması gibi, adil ve eşit olmayan sonuçlar doğurdu.
3. Alt sınır aylığı düşürüldü
1 Ekim 2008’den itibaren alt sınır aylığı geçmiş yıllara oranla ciddi derece de düşürüldü. Geçmiş yıllarda yüksek tutarda belirlenen alt sınır aylığının; prime esas günlük kazanç tutarları dikkate alınarak belirlenen ortalama aylık kazanç tutarının yüzde 35’ine düşürülmesi, 1 Ekim 2008’den sonraki dönem için aylıklarda ciddi azalmalara yol açtı.
BAĞ-KUR VE EMEKLİ SANDIĞI EMEKLİSİNE YOK
Çalışma Bakanı’nın açıklamasına göre;
– İntibak Yasa Tasarısı, şu anda en düşük emekli aylığı alan 2.5 milyon SSK emeklisini ilgilendiriyor.
– Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emeklilerini kapsamıyor.
– SSK’dan yüksek aylık alan emekliler ile ve Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emeklilerini kapsamıyor.
MALİYE 18-20 MİLYAR VEREMİYOR
Maliye Bakanlığı şu anda yoğun bir şekilde “intibak zammı” üzerinde çalışıyor. Aslında olay, gerçek anlamda bir intibak olmaktan öte, düşük emekli aylıklarının yükseltilmesi ile ilgili…
Birkaç alternatifli olan bu çalışmada, bazılarının iddia ettiği gibi 18-20 milyar liralık bir yük getirecek zam söz konusu değil. Maliye, toplamda yıllık 3-5 milyar lira yük getirecek bir artışı yaklaşık 2.5 milyon emekli için düşünüyor.
İNTİBAK NASIL OLACAK?
Açıklanan intibak genel bir çözüm getirmiyor. Düşük aylık alan 2.5 milyon SSK emeklisi, 3-5 yıllık süre içinde kademeli olarak diğer SSK emeklilerine oranla daha yüksek zam alacaklar. Böylelikle 3-5 yıllık süreçte tüm SSK emekli aylıklarının 1100-1200 arasında olacak şekilde düzenlenmesi söz konusu.
Yapılacak olan bu çalışma, zamanında yüksek kazanç bildirerek yüksek rakamlı prim ödeyip
diğerlerine göre yüksek emekli aylığı almış olan emeklilere düşük zam yapılıp, düşük maaş alanlara fazla zam yapılarak aralarındaki farkın kapatılması sağlayacağa benziyor.
|
