Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığından:
ÇALIŞANLARIN SAĞLIK GÖZETİMİNE YÖNELİK TIBBİ TETKİKLERİN
USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
(20 Ocak 2022 tarihli ve 31725 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerinde çalışanların sağlık gözetimine yönelik; ortak sağlık ve güvenlik birimleri, işyeri sağlık ve güvenlik birimleri ve çalışan sağlığı merkezleri tarafından yapılacak tıbbi tetkiklere dair usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, ortak sağlık ve güvenlik birimleri, işyeri sağlık ve güvenlik birimleri ve çalışan sağlığı merkezleri ile bu yerlerde gerçekleştirilen tıbbi tetkikleri kapsar.
(2) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı ve Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan gezici iş sağlığı araçları bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 508 inci maddesine dayanılarak düzenlenmiştir.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Çalışan sağlığı merkezi (ÇASMER): Sağlık Bakanlığına bağlı, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri sunmak üzere 6331 sayılı Kanun kapsamında yetkilendirilen, gerekli donanım ve personele sahip birimi,
b) e-Nabız: Sağlık hizmet sunucularından alınan sağlık verilerine vatandaşların ve sağlık profesyonellerinin internet ve mobil cihazlar üzerinden erişebildikleri Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilen uygulamayı,
c) Gezici iş sağlığı aracı: İş sağlığı kapsamında tıbbi tetkik hizmeti verilmesi, numune alınması ve taşınması amacıyla ruhsatlandırılan ve nitelikleri bu Yönetmelikte belirlenmiş olan özel olarak tasarlanmış karayolu taşıtını,
ç) HSGM: Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünü,
d) İSGGM: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünü,
e) Müdürlük: İl sağlık müdürlüğünü,
f) Rehber: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Pnömokonyoz Radyografilerinin Uluslararası Sınıflandırması Rehberinin güncel versiyonunu,
g) Sabit tıbbi tetkik mekânı: Tıbbi tetkik hizmetleri için kullanılan sağlık cihaz ve ekipmanının bulunduğu, bu Yönetmelikte yer alan şartlara ve niteliklere göre belirlenmiş alanı,
ğ) Teletıp: Radyolojik tetkiklere ait görüntülere internet ve mobil cihazlar üzerinden erişilmesine, bu görüntülerin raporlanabilmesine, radyologlar arası telekonsültasyon yapılabilmesine, tıbbi görüntü ve raporların kalite açısından değerlendirilebilmesine ve e-Nabız uygulaması üzerinden vatandaşlar ile paylaşılabilmesine imkân sağlayan Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilen sistemi,
h) Tıbbi tetkik personeli: 22/5/2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelikte belirtilen ve bu Yönetmelik kapsamında çalışma izin belgesi bulunan sağlık meslek mensupları ve sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarını,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte yer alan işyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB), ortak sağlık ve güvenlik birimi (OSGB), iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli ve benzeri kavramlar 6331 sayılı Kanun ve alt düzenlemelerinde tanımlandığı gibidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Gezici İş Sağlığı Aracı ve Sabit Tıbbi Tetkik Mekânına İlişkin Esaslar
Genel esaslar
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında gerçekleştirilen tıbbi tetkikler gezici iş sağlığı araçları ve/veya sabit tıbbi tetkik mekânları kullanılarak yapılır.
(2) Müdürlük tarafından verilen gezici iş sağlığı aracı ve/veya sabit tıbbi tetkik mekânı izin belgesinde asgari olarak OSGB veya ÇASMER’in unvanı, yetki belgesi numarası, adres bilgileri ve verilecek tıbbi tetkik hizmetine ilişkin bilgiler bulunur. İSGB’lerde ise asgari olarak işyerinin unvanı, Sosyal Güvenlik Kurumu sicil numarası, adres bilgileri ve verilecek tıbbi tetkik hizmetine ilişkin bilgiler bulunur.
(3) Gezici iş sağlığı aracı ve sabit tıbbi tetkik mekânında kullanılan bütün tıbbi cihazlar, 2/6/2021 tarihli ve 31499 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Cihaz Yönetmeliğine ve 9/1/2007 tarihli ve 26398 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vücut Dışında Kullanılan (İn Vitro) Tıbbi Tanı Cihazları Yönetmeliğine uygun olarak piyasaya arz edilmiş olur. Tıbbi cihazların envanter kayıtları Sağlık Bakanlığı Ürün Takip Sistemine kaydedilir ve ilgili veriler gerektiğinde güncellenir.
(4) Bu Yönetmelikte yer alan tıbbi tetkik teriminden aşağıdaki faaliyetler anlaşılır:
a) Posteroanterior (PA) akciğer radyografi çekimi.
b) İşitme testi.
c) Solunum fonksiyon testi (SFT).
ç) Çalışan sağlığı açısından alınması gerekli olan biyokimya, mikrobiyoloji, hematoloji ve toksikoloji testleri için numune (kan, idrar, gaita, burun ve boğaz sürüntüsü ve benzeri) alma hizmetleri.
d) 9/10/2013 tarihli ve 28790 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğinde belirtilen basit hizmet laboratuvarı testleri.
e) Göz fonksiyonları ölçümü.
f) Elektrokardiyografi (EKG) çekimi.
(5) Dördüncü fıkrada yer alan tıbbi tetkikler dışında kalan tıbbi tetkikler ve herhangi bir tedavi hizmeti gezici iş sağlığı araçları ve/veya sabit tıbbi tetkik mekânlarında verilemez.
(6) Dördüncü fıkrada belirtilen tıbbi tetkiklerin her biri izin belgesinde ayrı ayrı belirtilir. Bu Yönetmelik kapsamında izin alınmayan konularda tıbbi tetkik yapılamaz.
(7) Çalışanlara yönelik tıbbi tetkikler, çalışanın sigorta bildiriminin yapıldığı işyerinde görevli işyeri hekiminin talebi doğrultusunda gerçekleştirilir. Her çalışan için işyeri hekiminin talep ettiği tıbbi tetkikler, düzenlenen talep belgesinde ayrı ayrı belirtilir.
(8) Gerçekleştirilen tıbbi tetkiklerin sonuçları veya raporları en geç 20 gün içinde işyerinin işyeri hekimi ile paylaşılır. İşyeri hekiminin talep belgesi, hekim tarafından konulan ön tanı veya kesin tanılar ve yapılan tıbbi tetkiklerin sonuçları veya raporları hizmet veren kurum veya kuruluş tarafından e-Nabızda, radyolojik tetkiklere ait görüntü ve sonuçlar Teletıpta kayıt altına alınır. e-Nabız ve Teletıpa veri aktarımı için gerekli olan sistem, Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulur.
(9) Tıbbi tetkik işlemini gerçekleştiren personele ait çalışma izin belgelerinin bir örneği, işyerinin işyeri hekimine teslim edilir.
(10) 20/7/2013 tarihli ve 28713 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesi uyarınca tıbbi tetkik sonuçları işyerinin işyeri hekimi tarafından değerlendirilir. Şüpheli durumlarda, kararsız kalındığında veya uzman hekim görüşüne ihtiyaç duyulduğunda uzman hekim desteği alınır.
(11) Meslek hastalığı şüphesi taşıyan çalışanlar, ileri tetkik ve değerlendirme için işyerinin işyeri hekimi tarafından meslek hastalığı tanısı koymaya yetkili sağlık hizmet sunucusuna sevk edilir.
(12) Bu Yönetmelik kapsamında yürütülen çalışmaların tamamı kayıt altına alınıp mevzuatına uygun olarak arşivlenir ve talepleri halinde denetime yetkili memurlara ibraz edilir.
(13) Bu Yönetmelik kapsamında tıbbi atıklarla ilgili iş ve işlemler 25/1/2017 tarihli ve 29959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak yapılır.
(14) Yapılan tıbbi tetkikler nedeniyle elde edilen tüm kişisel veriler hakkında 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve 21/6/2019 tarihli ve 30808 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanır.
(15) Bu Yönetmelik kapsamındaki tüm tıbbi cihazların kalibrasyon işlemleri, 25/6/2015 tarihli ve 29397 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Cihazların Test, Kontrol ve Kalibrasyonu Hakkında Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yürütülür. Gerçekleştirilen kalibrasyona ait kayıtlar tıbbi cihazın bulunduğu yerde ve cihazın kullanım ömrü boyunca muhafaza edilir. Denetime yetkili memurlar tarafından her istendiğinde bekletilmeden cihazların kalibrasyon belgelerinin ibrazı zorunludur. Cihazların ilgili standardında belirtilen sürelere ve şartlara uygun olarak kalibrasyonu yapılmayan cihazlar kullanılamaz.
Gezici iş sağlığı aracı ve sabit tıbbi tetkik mekânına dair kurallar
MADDE 6 – (1) Gezici iş sağlığı araçları ve sabit tıbbi tetkik mekânlarında, bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar dâhilinde yalnızca çalışanların sağlık gözetimine yönelik tıbbi tetkikler gerçekleştirilir.
(2) İSGB’ler bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar dâhilinde yalnızca sabit tıbbi tetkik mekânı kurabilir. İSGB’ler gezici iş sağlığı aracı bulunduramaz. Ancak kamu kurum ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve belediyeler bünyesinde kurulan İSGB’ler kendi çalışanlarına hizmet vermek üzere gezici iş sağlığı aracı bulundurabilir. Belediyelere ait şirketler, iktisadi teşebbüsler ve iştirakler bünyesinde kurulan İSGB’ler ise gezici iş sağlığı aracı bulunduramaz.
(3) İSGB’ler sadece kendi işyeri bünyesindeki çalışanlara yönelik tıbbi tetkikleri gerçekleştirir.
(4) OSGB ve ÇASMER’ler sadece 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği kapsamında İSG-KÂTİP üzerinden tıbbi tetkik hizmeti sözleşmesi imzaladıkları işyerlerinin çalışanlarına yönelik tıbbi tetkik hizmeti verir.
(5) Tıbbi tetkik hizmeti verilen işyerine aynı OSGB veya ÇASMER tarafından işyeri hekimliği hizmeti de verilmesi zorunlu değildir. Ancak hizmet verilen işyerinde işyeri hekimi görevlendirilmiş olması ve tıbbi tetkik istemini çalışanın işyeri hekiminin yapması zorunludur.
(6) Gezici iş sağlığı araçlarının ruhsatı ile tüm hak ve sorumlulukları sadece izin alan İSGB, OSGB veya ÇASMER’e; sabit tıbbi tetkik mekânlarının ruhsatı ile tüm hak ve sorumlulukları sadece izin alan İSGB, OSGB veya ÇASMER’e aittir. Gezici iş sağlığı aracı veya sabit tıbbi tetkik mekanı ile bu araç veya mekanlarda bulunan her türlü ekipman hiçbir şart altında başka bir İSGB, OSGB veya ÇASMER’e tahsis edilemez, kiralanamaz veya buralarda çalışan personel, izin belgesinde belirtilen kuruluşun dışında istihdam edilemez.
(7) OSGB ve ÇASMER’ler ile kamu kurum ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve belediyeler bünyesinde kurulan İSGB’ler dışında, hangi ad altında işletilirse işletilsin hiçbir sağlık hizmet sunucusu gezici iş sağlığı aracı bulunduramaz veya kullanamaz.
(8) İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde belirtilen oda, bölüm ve alanlar ile sağlık ekipman ve cihazları, bu Yönetmeliğe göre ruhsatlandırılan gezici iş sağlığı aracı veya sabit tıbbi tetkik mekanı ile 5 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen sağlık ekipmanlarından ayrı olup birbirine karıştırılamaz.
Gezici iş sağlığı araçlarına ilişkin genel şartlar
MADDE 7 – (1) Bu Yönetmelikte belirtilen tıbbi tetkiklerin yapılabilmesi için gezici iş sağlığı araçlarının aşağıdaki şartları sağlaması gerekir:
a) Gezici iş sağlığı araçları en fazla 15 yaşında olur. Aracın trafik muayene işlemleri, 6/1/2021 tarihli ve 31356 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde yapılır. Araçların yaşı, bulunulan tarihten aracın ilk trafik tescil tarihi çıkarılarak hesaplanır.
b) Gezici iş sağlığı araçları, 26/10/2016 tarihli ve 29869 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik (AİTM) kapsamında tadil edilmiş ise tadilatçı firma, AİTM münferit veya AİTM seri tadilat tip onayı alır.
c) Röntgen görüntüleme hizmeti verecek olan gezici iş sağlığı araçları, Nükleer Düzenleme Kurumunun mevzuatı, rehberleri ve diğer düzenlemelerinde belirlenen şartlara uygun olarak hazırlanır ve araçta yer alan röntgen cihazı için Nükleer Düzenleme Kurumundan lisans alınır.
ç) Gezici iş sağlığı araçları; panelvan, minibüs, otobüs, kamyon veya kamyonet gibi motorlu araçlardır. 19/4/2020 tarihli ve 31104 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/2018/858)’in O3 ve O4 kategorisinde yer alan yarı römorklara da izin verilebilir. Gezici iş sağlığı araçlarına, bu Yönetmelikte belirtilenler dışında farklı ilaveler yapılamaz.
d) Araç beyaz renkte olur ve aracın dört tarafına da mavi fosforlu yazı ile firma adı ve “Gezici İş Sağlığı Aracı” ibaresi açık ve okunacak şekilde yazılarak aracın kullanım amacı belirtilir. Logo, adres, uyarıcı işaretler ve piktogramlar, telefon bilgileri, elektronik posta adresleri de araca yazılabilir. Aracın üzerinde bunlardan başka bir ibare yer almaz.
e) Her araçta asgari olarak en az ikişer kilogramlık iki tane yangın söndürme tüpü bulunur.
f) Her araçta asgari bir emniyet kemeri keseceği, demir manivela ve imdat çekici bulunur.
g) Araçların hem şoför kabinlerinde hem de üst yapılarında iklimlendirme ve aydınlatma sistemleri bulunur. İşitme testi yapılan araçta bulunan sessiz kabinde ayrıca iklimlendirme ve aydınlatma sistemleri olur.
ğ) Araçlar bulunduğu zemine hidrolik ayaklarla sabitlenebilir özellikte olur. Tıbbi tetkik işlemi esnasında araçlar zemine sabitlenir.
h) Gezici iş sağlığı araçlarına sayısal takograf ve İSGGM ve/veya HSGM bilişim sistemlerine entegre edilebilir özellikte uydu takip sistemi takılır. Bu cihaz ve sistemler, güncel halde tutularak kesintisiz bir şekilde ve düzenli olarak çalışır. Takograf ve uydu takip sistemi, d
