T.C.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Tarih: 11.12.2020

Sayı : E-40552758-010.06.01-15585944

Konu : Kısa Süreli Çalışmaya Tabi İşler

GENELGE

2020 / 51

7247 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 3. maddesi ile 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun 6. maddesine; “(C) Yurt dışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi kısa süreli olarak adlandırılan işlerde çalışanların aylıkları bu madde kapsamında değerlendirilmez ve kesilmez. Bu maddede geçen kısa süreli çalışmaya tabi işler yönetmelikle belirlenir.” hükmü eklenmiş ve eklenen bu hüküm 26.6.2020 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Anılan maddenin gerekçesinde, “… yurt dışında bulunan vatandaşlarımızın, zorunlu sigorta kapsamında olmakla birlikte sigorta primi ödemesinden muaf olacak şekilde kısa süreli çalışabildiği ve bu çalışmaların da hizmet belgelerinde gösterildiği, yapılan düzenleme ile bu kapsamda çalışan vatandaşlarımıza aylık bağlanabilmesi, aylık alanların ise aylıkları kesilmeksizin ödenmesine devam edilmesinin amaçlandığı, …” belirtilmiştir.

Yapılan düzenlemede, kısa süreli çalışmaya tabi işlerin yönetmelikle belirleneceği öngörülmüştür.

6.11.2020 tarihli ve 31296 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. ve 12. maddeleri ile 6.11.2008 tarihli ve 27046 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin;

– 4. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine “bulunanların” ibaresinden sonra gelmek üzere “kısa süreli çalışmaya tabi işler hariç olmak üzere” ibaresi eklenmiş, kısa süreli çalışmaya tabi işler ise aynı fıkraya eklenen (k) bendi ile “Yurtdışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi, Ülkemiz dış temsilciliklerince veya sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş hizmet belgesinde kayıtlı olan ve ilgili ülke mevzuatına göre elde edilen kazanç üzerinden çalışandan zorunlu sigorta prim kesintisi yapılmadığı bildirilen süreleri” şeklinde tanımlanmış,

– 15. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “herhangi bir ülkede” ibaresi “yurtdışında kısa süreli çalışmaya tabi işler hariç olmak üzere” şeklinde değiştirilmiştir.

Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş olan Almanya ve İsviçre sigorta kurumlarınca düzenlenen hizmet belgelerinde kısa süreli çalışmaya tabi işler belirtilmektedir.

Kısa süreli çalışmaya tabi işler;

– Almanya hizmet belgelerinde, geringfügige versicherungsfreie beschäftigung (sigortadan muaf kısa süreli çalışma), geringfügige beschäftigung nicht versicherungspflichtig (sigorta zorunluluğu olmayan düşük değerli çalışma süresi), geringfügige nicht versicherungspflichtige beschäftigung (sigorta zorunluluğu olmayan düşük değerli çalışma süresi) ve versicherungszeiten aufgrund einer geringfügige versicherungsfreie beschäftigung (sigortadan muaf cüzi çalışma),

– İsviçre hizmet belgelerinde ise 4 kodlu hizmet (İsviçre sigorta kurumunca hizmet süreleri bildirilirken kullanılmakta olan hizmet cetvellerinde (E-205-CH formu) kısa süreli çalışmaya tabi işlerde geçen süreler nevi belirtilmeksizin 4 kodu ile bildirilmektedir.)

olarak gösterilmektedir.

3201 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanacak olanlar ile aylık bağlananların yurt dışında zorunlu sigortaya tabi olmakla birlikte, çalışanın sigorta primi kesintisinden muaf olacak şekilde kısa süreli çalışmaya tabi işlerde geçen sürelerinin (Genelgede bundan sonra “kısa süreli çalışma” olarak anılacaktır.) bulunması halinde yapılacak iş ve işlemler aşağıda açıklanmıştır.

1. Kanun Değişikliği Sonrasında Aylık Talebinde Bulunanlar

Ülkemiz dış temsilciliklerince veya sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş hizmet belgelerinde kısa süreli çalışması bulunduğu belirtilenlerden, Kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği 26.6.2020 (dahil) tarihinden sonra aylık talebinde bulunanların tahsis talepleri reddedilmeyecek ve aylık bağlanması için aranan diğer şartları taşıyor olmaları kaydıyla talepleri cari usullere göre sonuçlandırılacaktır.

2. Aylık Almaktayken Kanun Değişikliği Sonrasında İlk Defa Kısa Süreli Çalışmaya Başlayanlar

3201 sayılı Kanuna göre borçlandığı hizmetlerle aylık almakta iken, 26.6.2020 tarihinden sonra ilk defa kısa süreli çalışmaya başladığı tespit edilenlerin aylıkları kesilmeksizin ödenmeye devam edilecektir.

3. Kanun Değişikliği Öncesi Kısa Süreli Çalıştığı Kanun Değişikliği Sonrası Tespit Edilenler

3.1. Sadece Kanun Değişikliği Öncesi Kısa Süreli Çalışması Bulunanlar

Sadece 26.6.2020 tarihinden önce kısa süreli çalışması bulunduğunun bu tarihten sonra tespit edilmesi durumunda, 6.11.2018 tarihli ve 2018/38 sayılı Genelgenin İkinci Kısım Altıncı Bölüm “5. Aylıkların Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması” başlığı altında yer alan “5.1. 3201 Sayılı Kanuna göre” alt başlığındaki açıklamalar doğrultusunda işlem tesis edilecektir.

Kısa süreli çalışılan süreler için yapılan yersiz ödemeler 5510 sayılı Kanunun 96. maddesine göre tahsil edilecektir.

3.2. Aylık Başlangıç Tarihi İtibariyle Kısa Süreli Çalışması Kanun Değişikliği Sonrasında da Devam Edenler

26.6.2020 tarihinden önce aylık bağlananlardan, aylık başlangıç tarihi itibariyle kısa süreli çalışmanın bulunduğu ve bu tarihten sonra da devam ettiği tespit edilenlerin aylıkları, başlangıç tarihi itibariyle iptal edilecektir.

Ancak, Kanun değişikliğinden sonra kısa süreli çalışma aylık bağlanmasına engel teşkil etmediğinden, tespit tarihi itibariyle kısa süreli çalışmanın sona erip ermediğine bakılmayacak ve iptal edilen aylığın yeniden bağlanması için talep şartı aranmayacaktır. Bu şekilde aylığı kesilenler için Kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği 26.6.2020 tarihi talep tarihi olarak kabul edilecek ve aylık bu tarihi takip eden aybaşından itibaren yeniden bağlanacaktır. Bu tarihten önce yapılmış olan yersiz ödemelerin ise 5510 sayılı Kanunun 96. maddesine göre tahsili cihetine gidilecektir.

Örnek 1: 14.4.2016 tarihli aylık talebine istinaden 1.5.2016 tarihinden geçerli olmak üzere Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalı (B)’nin, 14.4.2016-13.2.2021 tarihleri arasında Almanya’da kısa süreli çalışmasının bulunduğu 13.5.2021 tarihinde tespit edilmiştir.

Bu durumda, 1.5.2016 tarihinden itibaren bağlanmış olan aylık iptal edilerek, bu tarihten itibaren ödenmiş olan aylık miktarları 5510 sayılı Kanunun 96. maddesine göre yersiz ödeme kapsamında değerlendirilerek tahsil edilecektir. Tespit tarihi itibariyle kısa süreli çalışmanın sona erip ermediğine bakılmaksızın ve sigortalı (B)’den yeni bir aylık talebi alınmaksızın 26.6.2020 tarihi tahsis talep tarihi olarak kabul edilecek ve bu tarih esas alınarak yeniden bağlanacak olan aylığı 1.7.2020 tarihi itibariyle ödenmeye başlanacaktır.

3.3. Aylık Bağlandıktan Sonra Kısa Süreli Çalışması Kanun Değişikliği Sonrasında da Devam Edenler

26.6.2020 tarihinden önce aylık bağlananlardan, aylık bağlandıktan sonra kısa süreli çalışmanın bulunduğu ve bu tarihten sonra da devam ettiği tespit edilenlerin aylıkları ödenmeye devam edecektir. Ancak, kısa süreli çalışmanın başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi ile 26.6.2020 tarihini takip eden ödeme dönemi arasında yersiz olarak ödenmiş olan aylıklar 5510 sayılı Kanunun 96. maddesine göre tahsil edilecektir.

Örnek 1: 13.8.2016 tarihli aylık talebine istinaden 1.9.2016 tarihinden geçerli olmak üzere Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan ve tahsis numarasının son rakamı “0” olan sigortalı (F)’nin, 9.11.2017 tarihinden itibaren Almanya’da başlayan kısa süreli çalışmasının tespit tarihi itibariyle de devam ettiği görülmüştür. Bu durumda sigortalı (F)’nin aylıklarının ödenmesine devam edilecektir. Ancak, Almanya’da kısa süreli çalışmanın başladığı 9.11.2017 tarihini takip eden ödeme dönemi olan 26.11.2017 ile 26.7.2020 tarihleri arasında ödenmiş olan aylıklar 5510 sayılı Kanunun 96. maddesi kapsamında tahsil edilecektir.

Örnek 2: 9.5.2017 tarihli aylık talebine istinaden 1.6.2017 tarihinden geçerli olmak üzere Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan ve tahsis numarasının son rakamı “6” olan sigortalı (N)’nin, 3.5.2018-15.10.2021 tarihleri arasında Almanya’da kısa süreli çalışmasının bulunduğu 29.12.2021 tarihinde tespit edilmiştir. Sigortalı (N)’nin aylıklarının ödenmesine devam edilecektir. Ancak, Almanya’da kısa süreli çalışmanın başladığı 3.5.2018 tarihini takip eden ödeme dönemi olan 27.5.2018 ile 27.6.2020 tarihleri arasında ödenmiş olan aylıklar 5510 sayılı Kanunun 96. maddesi kapsamında tahsil edilecektir.

4. Kanun Değişikliği Öncesi Kısa Süreli Çalışması Bulunması Nedeniyle Aylıkları İptal Edilenler/Kesilenler

4.1. Aylık Başlangıç Tarihi İtibariyle Kısa Süreli Çalışması Bulunması Nedeniyle Kanun Değişikliği Öncesi Aylıkları İptal Edilenler

3201 sayılı Kanuna göre borçlandığı hizmetler esas alınarak aylık bağlananlardan, aylık başlangıç tarihi itibariyle yurt dışında kısa süreli çalışmasının bulunduğu ve tespit tarihi itibariyle de bu çalışmanın devam ettiği 26.6.2020 tarihinden önce tespit edilerek aylıkları iptal edilenlere yeniden aylık bağlanabilmesi için yazılı başvuru şartı aranacaktır. Başvuru tarihi itibariyle aylık bağlanması için aranan şartların yerine gelmiş olması halinde başvurularını takip eden aybaşından itibaren yeniden aylık bağlanacaktır.

Diğer bir ifadeyle, tespit tarihi itibariyle devam eden kısa süreli çalışmanın aylık başvurusunun yapıldığı tarihten önce sona ermiş olması, bağlanacak aylığın başlangıç tarihini değiştirmeyecektir.

Örnek 1: 1.9.2016 tarihinden geçerli olmak üzere 5510 sayılı Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalı (Z)’nin, A