T.C.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü

Tarih : 02.03.2020

Sayı : 13986510-206.07-E.3675504

Konu : Borç Sorgusu

GENELGE

2020 / 5

I. GENEL AÇIKLAMALAR

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “İhaleye Katılımda Yeterlilik Kuralları” başlıklı 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (c) bendinde, Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunan isteklilerin ihale dışında bırakılacağı hükme bağlanmıştır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 88. maddesinin onüçüncü fıkrasında “Prim borçları katma değer vergisi iade alacağından mahsubu suretiyle de ödenebilir. Bu takdirde katma değer vergisi iade hakkı sahibi kendisinin, mal veya hizmet satın aldığı veya iştirak veya ortaklık ilişkisi içinde bulunduğu işverenlerin prim borçları için de mahsup talep edebilir. Bu işverenlerin mahsup talebinde bulundukları ayda muaccel olan prim borçlarının birinci fıkrada belirtilen ödeme sürelerini izleyen onbeş gün içinde mahsup suretiyle ödenmesi halinde, yasal süresi içinde ödendiği kabul edilir. Ancak prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi talebinde bulunulduğu halde, süresinde mahsup edilemeyen veya eksik mahsup edilen prim borçları için birinci fıkrada belirtilen ödeme sürelerini izleyen günden başlanarak gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanır. Kurum, Maliye Bakanlığının uygun görüşü ile bu uygulamadan faydalanacak işverenleri; iştigal konusu, işletme türü ve işletme büyüklüğü itibarıyla belirlemeye ve lehine mahsup talebinde bulunulan işverenlerin prim borcu ödeme süresini otuz günü aşmamak üzere uzatmaya yetkilidir.”,

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 90. maddesinin;

İkinci fıkrasında, “İşverenlerin hak edişleri, Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenir. Kesin teminatları ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra iade edilir.”,

Dördüncü fıkrasında, “Valilikler, belediyeler, il özel idareleri ve ruhsat vermeye yetkili diğer merciler tarafından, geçici iskân veya yapı kullanma izin belgesi verilmeden önce yapılan inşaat dolayısıyla, diğer kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ve bankaların ise Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenecek işlemlerinde Kuruma borçlarının bulunmadığına dair ilgililerden Kurumca düzenlenmiş bir belgenin istenmesi zorunludur.”,

Beşinci fıkrasında, “Bu maddede belirtilen yükümlülükler yerine getirilmeden hak ediş ödenmesi, kesin teminatın iade edilmesi veya geçici iskân izin belgesi ve yapı kullanma izin belgesi verilmesi veya diğer işlemlerin gerçekleştirilmesi hallerinde, ilgililer hakkında genel hükümlere göre idarî ve cezaî işlem yapılır.”,

Altıncı fıkrasında, “Ülke çapında uygulanan ve özel bir izne veya belgeye dayanmayan genel düzenlemeler hariç olmak üzere, belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer mevzuatla sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve desteklerin, daha önce başlayıp devam eden nakdi olmayanlar ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından proje ve faaliyetleri karşılığında kamu kurum ve kuruluşlarına sağlananlar hariç olmak üzere, verilmesinden önce işverenlerden Kuruma muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına dair belge ve bilgilerin istenmesi zorunludur. (Ek cümle: 13.2.2011-6111/43 md.) Devlet yardımı, teşvik ve desteklerden; işverenlerin muaccel prim ve idari para cezası borçları kesilip Kuruma aktarıldıktan sonra, varsa kalan kısmı üzerinden yararlanılabilir. Tecil ve takside bağlanmış ya da yapılandırılmış olan borçlara ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden dolayı anlaşması bozulanlardan veya bu sebepler dışında söz konusu yardım, teşvik ve desteklerden yararlanmaması gerektiği sonradan anlaşılanlardan, yapılan devlet yardımı teşvik ve destek ödemeleri ilgili mevzuat çerçevesinde müeyyideleri ile birlikte geri alınır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının görüşleri alınarak Kurumca belirlenir.”,

hükümleri yer almıştır.

5510 sayılı Kanunun 90. maddesinin üçüncü fıkrasına istinaden, 29.9.2008 tarihli ve 27012 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de “Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelik” yayımlanarak, idarelerin ihale yoluyla yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenlerin hak edişlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenmesine ve kesin teminatlarının ihale konusu işle ilgili Kuruma olan borçlarına karşılık tutulması ve iadesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

5510 sayılı Kanunun 90. maddesinin altıncı fıkrasına istinaden, 28.9.2008 tarihli ve 27011 sayılı Resmi Gazete’de “İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslara Dair Tebliğ” yayımlanarak, belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer mevzuatla sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanacak olanların borçlarının bulunmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumunca düzenlenmiş borcu yoktur belgesinin/yazısının aranılmasının usul ve esasları düzenlenmiştir.

Dolayısıyla, gerek anılan kanunların yukarıda açıklanan hükümleri uyarınca gerekse gerçek veya tüzel kişi olan işverenlerin kamu kurum ve kuruluşları ile ihale mevzuatına tabi olmaksızın yapmış oldukları protokol ve sözleşmelere istinaden Kurumumuzdan;

1- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereğince ihalelere katılmak üzere,

2-  İhale konusu olmayan işlerle ilgili borcu yoktur belgesi almak üzere,

3-  5510 sayılı Kanunun 90. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, hak ediş ödemesine ve kesin teminatın iadesine esas olmak üzere,

4-  5510 sayılı Kanunun 90. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, yapı kullanma izin belgesinin alınmasına esas olmak üzere,

5-  5510 sayılı Kanunun 90. maddesinin altıncı fıkrası uyarınca, devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanmak amacıyla;

Hazine ve Maliye Bakanlığına ibraz edilmek üzere,

KOSGEB’e ibraz edilmek üzere,

TÜBİTAK’a ibraz edilmek üzere,

KGF’ye (Kredi Garanti Fonuna) ibraz edilmek üzere,

6- Prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsubu suretiyle ödenmesinde,

7- 1 Seri No’lu Gümrük Genel Tebliği uyarınca, “Onaylanmış Kişi Statü Belgesi” almak amacıyla,

Yasal ödeme süresi geçmiş borcun olup olmadığının bildirilmesi talep edilmektedir.

Kurumumuzca sözkonusu belgelerin/yazıların verilmesi sırasında bazı belgeler/yazılar için işyeri bazında borç sorgulaması yapılırken, bazı belgeler/yazılar için işverenin Türkiye genelinde kendi adına tescil edilmiş işyerleri ile ortak, üst düzey yönetici, işveren vekili ve aracı olarak işlem gördüğü işyerlerinden kaynaklanan borçları sorgulanmakta ve bu belgelerde/yazılarda sorgulanan borç türleri düzenleniş amacına göre farklılık göstermektedir.

Söz konusu belgelerin/yazıların bir kısmı, Kurumumuza yapılan e-Borcu Yoktur aktivasyon başvurusu üzerine aktivasyonu gerçekleştirilen işverenlerce, e-Bildirge şifresi üzerinden elektronik ortamda yapılan sorgulamalar sonucunda alınabilmekte; bir kısmı ise, işyerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Sosyal Güvenlik Merkezine başvuruda bulunmak suretiyle kâğıt ortamında alınmaktadır.

Bahse konu belgelerin/yazıların düzenlenmesi sırasında, hangi durumlarda yazıların elektronik ortamda, hangi durumlarda belgelerin/yazıların ilgili üniteye müracaat edilmek suretiyle alınacağı; verilen belgeler/yazılar için hangi borç türlerinin sorgulanacağı, borçların işyeri bazında mı yoksa işveren bazında Türkiye genelinde mi sorgulanacağı, elektronik ortamda bu belgelerin/yazıların alınması amacıyla e-borcu yoktur aktivasyon başvuru işlemleri, hak ediş ödemeleri sırasında işverenlerin muaccel borçlarının olup olmadığının idarelerce sorgulanabilmesine ilişkin ünitelerce yapılacak olan işlemler ile uygulamanın usul ve esasları konu başlıklarına göre ayrı ayrı bölümler halinde aşağıda açıklanmıştır.

II. 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNUNA GÖRE VERİLECEK BORCU YOKTUR BELGELERİ

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “İhaleye Katılımda Yeterlilik Kuralları” başlıklı 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (c) bendinde, Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik pri