Yazar: Yasemin YÜCESOY*

E-Yaklaşım / Kasım 2024 / Sayı: 383

I- GİRİŞ

İşyerinde fasılalı (aralıklı) çalışma, işyerinden herhangi bir nedenle ayrılan yahut işveren tarafından işten çıkartılan işçinin tekrar aynı işverene bağlı olarak işe başlaması durumudur. 7438 sayılı Kanun ile EYT olarak adlandırılan erken yaşta emeklilik hakkının 2023 yılında yürürlüğe girmesiyle, gerekli koşulları sağlayarak emekliliğe ayrıldıktan sonra gerek işverenin teklifi veya gerekse kendi önerisi ile varılan anlaşma sonucunda işçinin aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi durumuna sıkça karşılaşılmaktadır. Emeklilik veya herhangi bir nedenle iş sözleşmesi sona erdikten sonra tekrar aynı işverene bağlı olarak çalışmaya başlayan işçinin, yıllık izin hakkının belirlenmesi konusunda uygulamada tereddütler yaşandığı görülmektedir. Öğretide de bu konu tartışmalı olup, Yüksek Mahkemenin yerleşik kararlarında ise değişiklik görülmektedir.

II- ARALIKLI ÇALIŞMANIN YILLIK ÜCRETLİ İZNE HAK KAZANMA SÜRESİNİN HESABINA ETKİSİ

4857 sayılı İş Kanunu 54/1 hükmü ve Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin 4/2. maddesine göre; “Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilir.” Bu mevzuat doğrultusunda, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde aralıklarla çalışılan süreler, yıllık ücretli izne hak kazanmak için gerekli sürelerin hesabında birleştirilir.

Aralıklı çalışmaların birleştirilebilmesi için her birinin yıllık izne hak kazandıracak şekilde sona ermesine gerek yoktur (Güven /Aydın , s.465) )

A- İŞÇİNİN ÖNCEKİ DÖNEM ÇALIŞMASININ 1 YILDAN KISA SÜRMESİ HALİNDE

4857 sayılı İş Kanunu 54/1 hükmü doğrultusunda belirtmek gerekir ki, 1 tam yıl dolmadan iş ilişkisinin sona ermesi ve daha sonra işçinin tekrar aynı işveren nezdinde işe başlaması halinde, yeni çalışma döneminin önceki süreye eklenmesi ile 1 yılın tamamlanması doğrultusunda yıllık ücretli izne hak kazanılacaktır. Yani önceki dönem 10. ayda sona ermiş ise yeni dönemde 2. ayın doldurulması ile yıllık izine hak kazanılacaktır.

B- İŞÇİNİN ÖNCEKİ DÖNEM ÇALIŞMASINDAN 1 YILDAN ARTIK KALAN SÜRELER BULUNMASI HALİNDE

4857 sayılı İş Kanunu 54/1 hükmü ve Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin 4/2. maddesi hükmü karşısında, işverenin aynı ya da farklı işyerlerinde tekrar çalışmaya başlayan işçinin, izne hak kazanmak için gerekli bir yıllık sürenin hesabında, önceki çalışma döneminde bir yıldan artık süreler sonraki çalışmalarına eklenerek yıllık izine hak kazanma süresi belirlenmelidir. Şöyle ki; bir işyerinde 1 yıl 8 ay çalışmış olan işçinin iş akdi sona erdiğinde, 1 yıllık izin süresine ilişkin yıllık izin haklarının kullandırılması yahut yıllık izin ücretinin ödenmesi suretiyle, 1 yıllık süre tasfiye edilmiş olacaktır. 1 yıldan geriye artan 8 aylık süre, işçinin tekrar işe başlaması halinde, yıllık izne hak kazanması için gerekli olan 1 yıllık sürenin hesabında dikkate alınacaktır. Dolayısıyla, bu işçi, işverenin aynı ya da farklı bir işyerine girip 4 ay daha çalıştığında yıllık izne hak kazanacaktır.

C- ARALIKLI ÇALIŞMANIN İŞÇİNİN HAK KAZANACAĞI İZİN SÜRESİNİN BELİRLENMESİNE ETKİSİ

İşçinin yıllık izne hak kazanması açısından “aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları sürelerin birleştirilmesi”ne ilişkin Kanun hükmü, işçilerin hak kazandıkları yıllık izin sürelerine esas çalışma sürelerinin hesabında da dikkate alınmalıdır. Bu konuda yerleşik yargı kararları bulunmaktadır. Nitekim Yargıtay’a göre “Yıllık izin ücretine esas kıdemin belirlenmesinde aralıklı çalışmada tasfiye söz konusu olmayacağından davacının izne esas kıdeminin iki dönem çalışmasının toplanarak belirlenmesinde yasaya aykırılık yoktur” ( Y9HD.29.12.2017 T., E.2015/18282, 2017/22167; Y 22 HD. 01.11.2017 T., E.2017/9112, K.2017/23766 ).  

1- İşçinin Yıllık İzin Ücretinin Ödenmesi Suretiyle İş Sözleşmesinin Sona Ermesinden Sonra Tekrar Aynı İşverenin İşyerinde Çalışmaya Başlaması Halinde

İşçinin işyerindeki önceki çalışma dönemi sonunda yıllık izin ücretinin ödenmiş olması, hâlinde dahi bu süreler işçinin yıllık izin hesabında dikkate alınır (SÜZEK, s. 850) Yargı kararları da bu yöndedir (Bkn. ÇİL, s.1343.) Yargıtay 9. H.D. 05.11.2020 tarihli, 2016/29801 E. ve 2020/14939 K. sayılı kararına göre; “…Davacının önceki çalışmalarında hak etmiş olduğu yıllık izin sürelerinin kullandırılmış veya karşılığı ücretin ödenmiş olması önemli olmaksızın, davacının üçüncü döneme ilişkin yıllık ücretli izin süresi belirlenirken davacının ilk iki döneme ilişkin kıdem sürelerinin de dikkate alınması gerekmekte olup, önceki dönemin tasfiye olduğu, davacının yeni bir iş sözleşmesi ile çalışmaya başladığı ve 4 tam yıl olan bu döneme ilişkin hizmet süresine göre talep edebileceği yıllık izin hakkı kalmadığı gerekçesiyle yıllık izin ücret alacaklarının reddi hatalı bulunup, bozmayı gerektirmiştir.”

2- İşçinin Emekli Olduktan Sonra Aynı İşyerinde Yeni Bir Sözleşme ile Çalışmaya Devam Etmesi Halinde

Kıdem tazminatı ödenerek iş sözleşmesi feshedilmiş işçinin aynı işverene ait işyerinde çalışması halinde, izin yönünden sürelerin birleştirilip birleştirilmeyeceği konusunda ise öğretide