Yazar: Arif TEMİR*

E-Yaklaşım / Kasım 2024 / Sayı: 383

I- GİRİŞ

İş mevzuatına göre bir kişinin engelli olarak kabul edilebilmesi için engellilik oranının en az % 40 olması gerekmektedir. Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım veya rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye engelli denilmektedir. Engellilerin İstihdamına yönelik düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanunu ve Yurt İçinde İşe Yerleştirme Yönetmeliği’nde yapılmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili Yönetmeliğe göre 50 ve üzerinde işçi çalıştıran özel sektör işverenleri % 3, Devlete ait işyerleri ise % 4 oranında engelli işçi çalıştırma yükümlülüğü bulunuyor.

Bu yazımızda; engelli istihdamına yönelik usul ve esaslar ile engellilerin sağlık raporu almalarını ve idari para cezası uygulamasını açıklamaya çalışılacağız.

II- ENGELLİ ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

A- ENGELLİ ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

50 ve üzerinde işçi çalıştıran özel sektör işverenleri % 3, Devlete ait işyerleri ise % 4 oranında engelli işçi çalıştırma yükümlülüğü bulunuyor. İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar veya kendileri bulup Türkiye İş Kurumu’nun ilgili birimine tescil ettirirler. 50 sayısının tespitinde aynı işverenin aynı il sınırları içerisindeki bütün işyerlerinde çalıştırdığı toplam işçi sayısı dikkate alınıyor.

Örnek: A işvereni Konya ili Akşehir ilçesinde 25, Ereğli ilçesinde de 25 işçi çalıştırıyorsa bu iki işyerindeki işçiler toplanır. Her iki işyerindeki sayı 50 olduğundan A işvereni % 3 oranında engelli çalıştırması gerekiyor. 50’nin % 3’ü 1.5 olduğundan bu sayı 2’ye tamamlanır. Buna göre A işvereninin 2 engelli işçi çalıştırma zorunluluğu bulunuyor.

Çalıştırılacak engelli işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken engelli hale gelenlere öncelik tanınır.

B- ENGELLİ ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ OLMAYAN İŞLER

Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz. İşyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.

III- ENGELLİ RAPORU

A- ENGELLİ RAPORU

Engellilere Devlet Hastaneleri, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri gibi Türkiye genelinde rapor verecek yaklaşık 400 hastane bulunuyor. Engelliler kendileri doğrudan hastaneye başvurarak engelli raporu alabildikleri gibi, ilgili kurum tarafından da hastanelere sevkleri yapılabiliyor. İş mevzuatına göre bir kişinin engelli olarak kabul edilebilmesi için engellilik oranının en az % 40 olması gerekmektedir.