Yazar: Çetin SONKAYA*

E-Yaklaşım / Ekim 2024 / Sayı: 382

I- GİRİŞ

Dinsel ritüellerin yerine getirilmesine yönelik bir gereksinimden doğan hafta tatili([1]), sağlık ve güvenlik gereklilikleri ve sosyo-kültürel ihtiyaçların karşılanması gibi gerekçelerle günümüz hukuk sisteminde([2]) ve istihdam ilişkileri pratiğinde dinlenme hakkı bağlamında yerini bulmuştur.

4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlendiği şekli ile hafta tatili ücretli bir haktır: Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam ödenir([3]).

Hafta tatilinin kullandırılmasındaki hatalar işveren tarafından istenmeyen maliyetlerin yüklenilmesine neden olacaktır (Adli süreçte dava ve yargılama giderlerine mahkûm olma, işgücü verimliliğinde düşme, çalışma barışının bozulması gibi). Hafta tatilinin mevzuata aykırı olarak kullanılmasının neden olacağı risklerin yönetimine katkı sunmak amacıyla çalışmamızda; hafta tatiline hak kazanmanın koşulları konusunda bilgilendirme yapılarak, Yargıtay kararları odak olmak üzere hafta tatilinin kullandırılmasında işverence dikkate alınması gereken kurallar noktasında değerlendirmelerde bulunacaktır.

II- GENEL OLARAK HAFTA TATİLİ VE ÜCRETİ

A- İŞÇİLERİN DİNLENME HAKKI

İşçilerin dinlenme hakkı Anayasa ile güvence altına alınmıştır. Anayasa’nın 50. maddesinde dinlenmenin çalışanların hakkı olduğu belirtildikten sonra yıllık izin, hafta tatili ve bayram tatili hakları ayrıca vurgulanmıştır. Gerçekten de kişinin hiç dinlenmeden sürekli biçimde çalışması gerek beden ve ruh sağlığı, gerekse sosyal, kültürel ve toplumsal birliktelik açısından olumsuz sonuçlara yol açacaktır. Bu yüzdendir ki, çalışanları yorgunluk ve onun beraberinde getireceği dikkatsizlik sonucu uğrayabilecekleri iş kazalarından korumak, çalışanların bedensel ve ruhsal olarak dinlenmelerini, toplumsal yaşamda var olmalarını sağlamak, iş yaşamında verimin ve kalitenin yükseltilmesi gibi birçok sebeple çalışanın yıllık izin, hafta tatili ve bayram tatili haklarını ve gün içinde ara dinlenmelerini tam olarak kullanabilmeleri oldukça önemlidir([4]).

B- HAFTA TATİLİ

Hafta tatili, 4857 sayılı İş Kanunu dışında 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlar ile Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunda da düzenlenmiştir.

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’un 3. maddesine göre hafta tatili Pazar günüdür. Kural bu şekilde olmakla birlikte, işçiye Pazar günü dışında hafta tatili izni kullandırılması mümkündür([5]).

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 421. maddesinde düzenlediği şekli ile; işveren, işçiye her hafta, kural olarak pazar günü veya durum ve koşullar buna imkân vermezse, bir tam çalışma günü tatil vermekle yükümlüdür.