I- GİRİŞ

Bir önceki makalemizde Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kayıt dışı çalışmanın önüne geçmek amaçlı uygulamalarından, il emniyet müdürlüklerince, kullanım amacı ticari olan araçların trafik idari para cezası karar tutanaklarına ilişkin araç plakası, sürücünün TC Kimlik Numarası, adı ve soyadı ile diğer bilgilerinin SGK’ya ulaştırılması sonucu yapılan taramalarda intikal eden bilgilerin 2015/25 sayılı Genelge hükümleri çerçevesinde değerlendirilmekte ve kayıt dışı çalıştığı tespit edilen sigortalıların tescil işlemleri gerçekleştirilerek işveren statüsündeki ticari araç sahiplerine de cezai yaptırımlar uygulanmakta olduğunu belirtmiştik. Makalenin sonuç kısmında bir sonraki makalemizde hangi durumlarda hangi itirazların kabul görebileceği hangi durumlarda itirazların yersiz olacağı durumlarına değinmeye çalışacağımıza yer verilmiş olup makalemizde konuya açıklık getirmeye çalışacağız.

II- YASAL MEVZUAT VE KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Sosyal Güvenlik Kurumu, kendisine iletilen bilgileri, 2025/15 sayılı genelgenin 1.2.14.4. maddesi altında yer alan Bakanlıkça Yapılan Denetimlerde Cezai İşlem Uygulanan Firmalar/İşleticiler 26.09.2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 10.07.2003 tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu kapsamında yapılan yol kenarı denetimlerinde; cezai işlem uygulanan firmaya/işleticiye ait “Vergi Numarası/T.C. Kimlik Numarası, Ticaret Unvanı Adı-Soyadı” ve tespit edilebilmesi halinde söz konusu işletici tarafından çalıştırılan şoförün “T.C. Kimlik Numarası, Adı-Soyadı” bilgileri ile “Denetimin Yapıldığı Tarih” bilgilerinin Bakanlıkça sağlanan web servis ya da başka bir elektronik ortamda sorgulamaktadır.

Yapılan sorgulamada ticari araç sürücüsünün ruhsat sahibi işletmenin sigortalısı olmaması durumunda; Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yapılan trafik denetimleri sonucu düzenlenen trafik idari para cezası karar tutanakları ile ilgili olarak, tutanak tarihi, “işe başlama tarihi” olarak kabul edilip gerekli işlemler yapılmaktadır. Bu işlemlere kısaca değinecek olursak; İşe başlama tarihi olarak değerlendirilen tarih itibariyle ruhsat sahibi kişi ya da işletmenin Sosyal Güvenlik Kurumunda işyeri dosyasının bulunmaması durumunda işyeri dosyası tescili yapılacak olup işveren hakkında tescilli işyeri bulunamaması nedeniyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102/b maddesinde geçen;

1) Kamu idareleri ile bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgarî ücretin üç katı tutarında,

2) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgarî ücretin iki katı tutarında,

3) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgarî ücret tutarında,

idarî para cezası uygulanmaktadır.

Şoför olarak tespiti yapılan şahsın işe giriş bildiriminin yasal süresi dahilinde yapılmamasından dolayı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102/a/2 veya a/3 maddesi gereği en az 2 en çok 5 asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.

Yine aynı şoför adına trafik cezası tutanak tarihi itibariyle en az 1 günlük sigortalılığın sağlanması gerektiğinden bu kez hem 1 günlük prim tahakkuku gerekmekte hem de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102/2/4 maddesinde geçen;

a) Kamu idareleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin üç katını geçmemek üzere sigortalı başına aylık asgari ücret tutarında,

b) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin iki katını geçmemek üzere sigortalı başına yarım asgari ücret tutarında,

c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakkında aylık asgari ücreti geçmemek üzere sigortalı başına asgari ücretin üçte biri tutarında idarî para cezası uygulanır hükmü gereği en az 1/3 en çok 1 asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.

Kendine ait ticari aracında, trafik çevirmesine takılan ve sigortalısı olmayan şoförün düzenlenen trafik tutanağında yer alması durumunda işverenlerin yukarıda bahsi geçen idari para cezalarıyla muhatap kalması sürpriz olmayacaktır. Ülkemizde yardımlaşma kültüründen doğan, ihtiyaç duyulan bir aracı yakın dosttan/çevreden emanet alarak kullanmak günlük sıradan bir durum olup hemen herkes ya bir yakınına aracını vermiş ya da bir yakınından araç almıştır ki böyle bir durumda aracı alan şahsın trafik çevirmesine takılmış olması da herkesin başına gelebilecek bir durumdur.