Yazar: Altar Ömer ARPACI*

E-Yaklaşım / Eylül 2023 / Sayı: 369

I- GİRİŞ

Damga vergisi ticari resmi ve medeni işlemlerden alınan bir muamele vergisidir. Ancak burada göz önünde bulundurulması gerekli husus bu işlemlerin değil, bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kâğıtların vergiye tabi olduğudur. Yani bir hukuki muamele dolayısıyla birden fazla kâğıt düzenlendiği takdirde bu kâğıtlardan herbiri Damga Vergisi Kanundaki diğer şartları taşımak kaydıyla ayrı ayrı damga vergisine tabi tutulacaktır. Buna karşılık kişiler arasında Kanunda yazılı kâğıdın kapsamına giren bir muamele yapıldığı halde herhangi bir kağıt düzenlenmediği takdirde damga vergisi doğmamaktadır. 488 sayılı Damga Vergisi Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yer alan kâğıtlar damga vergisine tabidir. 1964 yılında kabul edilerek ve yürürlüğe giren Damga Vergisi Kanunu’nun 1. maddesine göre, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtlar damga vergisine tabidir. Birinci maddenin bu hükmü ile Kanuna ekli (1) sayılı tabloda gösterilmeyen kâğıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir([1]). 

Damga vergisinde vergiyi doğuran olay (1) sayılı tabloda yer alan kâğıtların tanzimidir. Verginin mükellefi ise verginin konusuna giren kâğıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların damga vergisini kişiler öder. İhale sözleşmesi damga vergisine tabi bir kâğıt olup taraflardan birisi resmi daire diğeri müteahhittir. Damga Vergisi Kanunu açısından genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler resmi daire sayılır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu([2]) 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu iki Kanun’un yürürlüğe girmesi ile birlikte, 20 yıl süre ile uygulanmış olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu başta olmak üzere ihale ile ilgili düzenleme/düzenlemeler içeren muhtelif mevzuat da yürürlükten kaldırılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununda ihale; “Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır. İhale süreci, ihaleyi yapan idarenin kararı ile başlamakta ve idare ile yüklenici arasında yapılan yazılı sözleşmenin imzalanması ile devam etmektedir.

4734 sayılı Kanun’un 40. maddesinde, ihale kararının ihale yetkilisince onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde hükümsüz olacağı belirtilmiştir.488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun (1) sayılı tablosunun “II. Kararlar ve Mazbatalar” başlıklı 2. Fıkrası uyarınca “İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları binde 5,69 oranında” damga vergisine tabi olmaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70. Maddesi ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26. maddesi, belediyelere, “kendi görev ve yetkileri alanında” şirket kurma imkânı tanımaktadır.

Özel hukuk tüzel kişisi olan belediye şirketleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 2. maddesi uyarınca Kamu İhale Kanunu kapsamındadırlar ve mal, hizmet ve yapım işi ihtiyaçlarını söz konusu Kanun hükümleri çerçevesinde yürütmektedirler.

Damga vergisi ticari